माझ्या माहितीनुसार:
'उर्दू' हा तुर्की शब्द आहे. तुर्कीत ह्या शब्दाचा अर्थ 'सैन्य' किंवा
'बाजार' असा आहे. तुर्कीत हा शब्द मंगोल भाषेतून आला आहे. मंगोल भाषेत
ह्याचा अर्थ 'छावणी' असा होतो. ह्या 'ओर्दू'पासूनच इंग्रजीत 'होर्ड' हा
शब्द बनला आहे. ह्या भाषेचा 'उर्दू' (भाषा म्हणून) असा पहिला उल्लेख १८ व्या शतकातल्या
उत्तरार्धातल्या उर्दू साहित्यिकांच्या लिखाणात झालेला आढळतो. काही जणांच्या मते सिराजुद्दिन आरज़ू तर काहींच्या मते मुसहफ़ीने असा उल्लेख सर्वप्रथम केला.
उर्दूला पूर्वी 'रेख्ता', 'हिंदोस्तानी', 'हिंदवी', 'हिंदी' अशा
वेगवेगळ्या नावांनी संबोधिले जात असे. इंग्रज ह्या भाषेला 'मूरीश' असेही
म्हणत. उर्दू आणि हिंदी ही एकाच भाषेची दोन रूपे आहेत. काही जण उर्दूला
हिंदी भाषेची एक फार्शी बोलीच (persianized dialect) मानतात. फक्त
हिंदीच्या मानाने ह्या भाषेतली शब्दसंपदेवर फार्शी आणि अरबीचा पगडा फार
जास्त आहे. पण हिंदीप्रमाणेच ह्या भाषेचे व्याकरण शौरसेनी आणि अपभ्रंश
ह्या भाषांतून उद्भवले आहे, असे म्हणतात.
काही जण अमीर खुसरोला (१२ वे शतक) उर्दूतला पहिला कवी मानत असले तरी
पहिला आधुनिक उर्दू गझलकार महाराष्ट्रातला औरंगाबादेचा वली दक़नी आहे, असे
म्हणतात. त्याच्या आधीही दखनीत गझला लिहिल्या जायच्या.
उर्दू भाषेत परकीय शब्द, म्हणजे फार्शी, अरबी,
तुर्की शब्द, २४-२५ टक्क्यांहून जास्त नाहीत. परकीय शब्दांतही सर्वाधिक
शब्द फार्शी आहेत. फार्शी, तुर्की बोलणारे सैनिक आणि स्थानिक जनता
ह्यांच्यातील देवाणघेवाणीतून उर्दूचा जन्म झाला असे म्हणतात.
ही भाषा लिहिण्यासाठी नफ़ीस नस्तालिक़ ह्या पर्सो-अरेबिक लिपीचा उपयोग
होतो. नफ़ीस नस्तालिक़ लिपी न येणाऱ्या नव्या पिढीला उर्दूची गोडी
लावण्यासाठी आजकाल देवनागरी लिपीचाही वापर काही उर्दू भाषकांनी करायला
सुरुवात केली आहे. ब्रिटिशांच्या आमदनीत १९ व्या शतकात उर्दू
लिहिण्यासाठी रोमन लिपीचा उपयोग होत होताच. ह्याचे कारण त्या काळी उर्दू
भाषेत छपाईची सोय नव्हती.
चूक भूल देणे घेणे.
अधिक माहिती तज्ज्ञ देतीलच.