एकदा एका शालेय प्रदर्शनात विद्यार्थ्यांनी काही विद्युत उपकरणं तयार केली होती आणि प्रत्येक जण मोठ्या हिरहिरीनं आपल्या उपकरणाचं कार्य बघणार्‍यांना समजावून सांगत होता.
एकजण शांतपणे ते सर्व डेमोज पाहत होता, एका विद्यार्थ्याला त्यानं विचारलं ‘ इलेक्ट्रिसिटी म्हणजे काय हे तुमच्यापैकी कुणी मला सांगाल का? ’ सगळे हसायला लागले, ते म्हणाले तेच तर आम्ही दाखवतोय, तुम्हाला कोणत्या उपकरणाची माहिती हवीये. तो म्हणाला नाही मला इलेक्ट्रिसिटी म्हणजे काय ते हवंय. विद्यार्थ्यांनी एचोडीला बोलावलं, तो ही पेचात पडला आणि (जे सगळे अध्यापक करतात तसं) म्हणाला आम्ही तुम्हाला नंतर कळवतो. मग त्यानं त्या गृहस्थाला विचारलं ‘बाय द वे आपलं नांव काय? ’ तो गृहस्थ म्हणाला ‘मी थॉमस एडिसन! ’
बरं मग पुढे? पुढे काय झालं?
'थॉमस एडिसन' नावाच्या त्या गृहस्थानं 'इलेक्ट्रिसिटी म्हणजे काय' ते सर्व उपस्थितांना समजावून सांगितलं असेल, नाही?
असेल, अशी आशा आहे. नाहीतर मग त्या गृहस्थाला स्वतःच जे कळलेलं नाही, त्यानं इतरांना प्रश्न विचारून, ते निरुत्तर झाल्यावर मग 'तुम्हाला हे कळत नाही' म्हणून त्यांना हिणवण्यात काय अर्थ आहे? मग 'For the greatest fool may ask more (questions) than the wisest person can answer' या कॉल्टनच्या (हा जो कोणी असेल तो, दुवा क्र. १, दुवा क्र. २) उक्तीचंच हे उत्त्म उदाहरण ठरणार नाही काय? मग मुद्दा काय उरला?
बायदवे, आपण दिलेल्या कथेकरिता जालावर शोध घेतला असता फारसं काही निष्पन्न झालं नाही. नाही म्हणायला, हा (दुवा क्र. ३) एक ओशोंचा दुवा सापडला, त्यावरून त्यावर दिलेल्या या कथेच्या विश्वसनीयतेची अर्थातच फारशी खात्री देता येत नाही, पण सोयीकरिता तूर्तास तो ग्राह्य आहे असं धरून चालू. या दुव्यावर ती कथा ज्याप्रमाणे दिलेली आहे, त्यावरून (सर्वप्रथम, एचोडीनं नव्हे, तर प्रिन्सिपलनं, "आम्ही तुम्हाला नंतर कळवतो" असं म्हटलेलं नसून, "आम्हाला 'इलेक्ट्रिसिटी' काम कशी करते, ते कळतं, पण खुद्द 'इलेक्ट्रिसिटी' म्हणजे काय, ते आम्ही सांगू शकत नाही" अशी प्रांजळ कबुली दिलेली आहे - फरक आहे! - नि त्यावर) एडिसनसाहेबानं, "काळजी करू नका, तुमच्याप्रमाणेच मलाही 'इलेक्ट्रिसिटी' म्हणजे काय ते ठाऊक नाही, पण (पुन्हा तुमच्याप्रमाणेच) मीही 'इलेक्ट्रिसिटी' काम कशी करते, ते सांगू शकतो," असं म्हटलेलं आहे.
ष्टोरीची (आणि ष्टोरीच्या मथितार्थाची) पूर्णपणे वाट लावलीत की हो! अगदी टोट्टल!