लेख अतिशय आवडला, जयंतराव. विशेषतः दुसरे आणि तिसरे उदाहरण आवडले. गदिमांच्या लेखनातील अशी सौंदर्यस्थळे शोधायची ठरवली तर तो नक्कीच एका प्रबंधाचा विषय ठरेल. अजून असेच लगेच आठवणारे एक उदाहरण म्हणजे गीतरामायणातले सुरुवातीचे - 'प्रत्यक्षाहून प्रतिमा उत्कट' ही ओळ.

तुमच्या या लेखावरून शांताबाई शेळकेंनी लिहिलेल्या 'इतस्ततः' या पुस्तकातील गदिमांवरील एका लेखाची आठवण झाली. (लेखाचे नाव - माडगूळकरांच्या गीतांमधील संदर्भसंपन्नता). त्यातली ही काही निवडक उदाहरणे येथे देतो आहे. मूळ लेखाशी (निवडक जागा) तसा या प्रतिसादाचा फार तर बादरायणच संबंध आहे; परंतु गदिमांच्या लेखनाचा एक भाग यातून कळेल, असे वाटते.

१. ज्ञानियांचा राजा भोग़तो 'राणीव' - राणीव म्हणजे राजेपण. येथे गदिमांनी ज्ञानेश्वरकालीन मराठीचा बाज इतका सुरेख आत्मसात केला आहे की संतांनी रचलेले अभंग कुठले आणि गदिमालिखित कुठले हे सहज ओळखता येत नाही. असाच एक शब्द म्हणजे 'आपणिले' म्हणजे आत्मसात केले (मिठीत मिटले विश्व मुकुंदा, मी आपणिले ब्रह्मानंदा)

२. 'जगाच्या पाठीवर' मधील 'अब मैं बहुत नाचो गोपाल' या सूरदासांच्या गीताचे मराठीकरण (थकले रे नंदलाला) करताना 'निलाजरेपण कटीस नेसले, निसुगपणाचा शेला' त्यात अगदी अस्सल मराठी शब्द वापरले आहेत. तसेच 'माई मैंने गोविंद लीनो मोल' या मीराबाईंच्या गीताचा अनुवाद करताना (विकत घेतला श्याम) त्यात 'हाच तुक्याचा विठ्ठल आणि दासांचा श्रीराम' असे मूळच्या हिंदी गीताला मराठी परिमाण दिले आहे.

३. संस्कृत सुभाषितांचे पडसाद -
काहीशा क्लिष्ट भासणाऱ्या संस्कृत सुभाषितांचे सहज सोप्या मराठीत अनुवाद. वानगीदाखल हे पहा

असंभवम् हेममृगस्य जन्मः। तथापि रामो लुलुभे मृगाय॥
-- मृग सोन्याचा जगी असंभव, तरीही तयाला भुलले राघव

यथा काष्ठं च काष्ठं च समेयाता महोदधौ, समेत्य च व्यपेयातां तद्वद्भूतसमागमः।
-- दोन ओंडक्याची होते सागरात भेट