अर्थात या अगदीच सुरवातीच्या अडचणी आहेत. यावर तुम्ही हसाल.

मला वाटते यात हसण्यासारखे काही नसावे. (दिगम्भासाहेबांच्या सहमतीची खात्री आहे.)

मलाही हीच अडचण आहे. (म्हणजे सा-रे-ग-म-प असे ओळीने म्हणता येते, पण सुटे स्वर ओळखता / गाता येत नाहीत.) आणि स्वतःला मूर्ख समजण्याची सवय अनुभवाअंती पूर्णतः घालवू शकलो नसलो तरी बऱ्याच अंशी कमी केली असावी असे वाटते. ("There is no such thing as a stupid question.")

याच अनुषंगाने माझा आणखी एक प्रश्न आहे. तो म्हणजे, कोणताही सुटा स्वर हा by itself अमूक एकच स्वर आहे, असे म्हणता येईल का? कारण "काळी पाचची पट्टी", "पांढरी दोनची पट्टी" वगैरे शब्दप्रयोग ऐकलेले आहेत. (संगीतातले काहीही कळत नसल्यामुळे मी वापरलेली "काळी पाच", "पांढरी दोन" वगैरे परिभाषा थोडी चुकीची असू शकेल, याची जाणीव आहे.) यावरून माझा तरी असा समज (पुन्हा चुकीचा असू शकेल) झालेला आहे की कोणताही एक स्वर (जसे हार्मोनियमची एक विशिष्ट पट्टी) हा प्रमाण 'सा' मानून त्याभोवती स्वरसप्तक (इंग्रजीत स्वराष्टक) बसवता यावे. (अर्थात स्वरांच्या कंपनांचे विशिष्ट गुणोत्तर पाळले जात आहे तोपर्यंत.) या समजात कितपत तथ्य आहे? थोडक्यात हे सर्व स्वर हे absolute असतात की relative?

कळावे.

- टग्या.

अवांतर: तसेही "पांढरी अमूक", "काळी तमूक" म्हणजे नेमके काय? (पुन्हा पारिभाषिक चूक करावयाची इच्छा नसल्याने मुद्दामच "अमूक","तमूक" अशांसारखे शब्द वापरले आहेत.) या हार्मोनियमच्या पट्ट्या असाव्यात अशी साधारण कल्पना आहे, पण याचा निश्चित अर्थ माहीत नाही.