मी ही तुमच्यासारखाच. फक्त मला या प्रश्नांची उत्तरे काही तज्ञांनी दिली ती अशी.

१. यातल्या तिसर्‍या कडव्‍याचा अर्थ काय?

क्षमस्व. इथे मी काही मदत करू शकत नाही.

२. हे कुणी, कधी लिहिले? भाषा कोणती आहे?
शास्त्रीय संगीतातील चीजा वा बंदिशी या प्रामुख्याने 'व्रज' भाषेत (वृंदावन-मथुरेच्या आसपास बोलली जाणारी बोलीभाषा) असतात. या बंदिशी अनेक प्रथितयश गायकांनी तयार केलेल्या असतात. प्रामुख्याने त्या गुरुमुखाने शिष्यांना मिळतात. वरील चीज बहुधा जसराजजींनी स्वतःच बांधली आहे.

काही काळापूर्वी Music Today ने  Music Appreciation या नावाचा तीन धनिमुद्रिकांचा संच प्रकाशित केला होता. अलिकडे डॉ. एन. राजम यांच्या Legendary Legacy सीरीज मध्ये शास्त्रीय संगीताचा इतिहास सुमारे चार तासाच्या कार्यक्रमास्वरूपात व्हीसीडी वर उपलब्ध केला गेला आहे. पुण्याच्या 'Spectrum' ने संगीत आवडतं पण कळत नाही अशांसाठी एक महिन्याचा अभ्यासक्रम काही काळ चालवला होता, त्यातून आता एक interctive program  विकसित केला आहे, जो हवा तितके वेळा चालवून तुम्ही एखादी संकल्पना पुन्हा पुन्हा तपासून पाहू शकता. माझ्याकडे डॉ. श्रीराम पुजारी यांचा दोन तासाच्या सप्रयोग व्याख्यानाचे ध्वनिमुद्रण आहे, पण ते प्रकाशित झाले आहे की नाही माहित नाही.

-विचक्षण