शिक्षणसंस्थामध्ये 'मानसशास्त्र' शिकवतात. बदलत्या शरीराबरोबर होणारे मानसिक बदल आणि त्याबद्दलची ज़ाणीव, चाळवले ज़ाणारे कुतूहल आणि त्या जिज्ञासापूर्तीसाठी अवलंबले ज़ाणारे/आवश्यक असणारे योग्यायोग्य मार्ग यांबद्दलची जागरुकता यांचा अंतर्भाव मानसशास्त्रात करता येणे शक्य आहे.
मला वाटते एकूणच चर्चाविषयाला दोन प्रमुख बाज़ू आहेत -
- लैंगिक शिक्षण हा विषय शाळेतच का शिकवला ज़ावा आणि
- हा विषय वेगळाच का शिकवला ज़ावा
खालील दोन मुद्दे वरील प्रश्नांची उत्तरे म्हणून पाहता येतील.
- माझ्या माहितीप्रमाणे इयत्ता दहावी (किंवा बारावी) नंतर कला शाखेव्यतिरिक्त इतर ज्ञानशाखांमध्ये (वाणिज्य आणि विज्ञान) मानसशास्त्र हा विषय अभ्यासक्रमात अंतर्भूत नाही (औद्योगिक मानसशास्त्र, संघटनात्मक मानसशास्त्र असे अपवाद वगळता) त्याचबरोबर जीवशास्त्राचा अभ्यासही कला आणि वाणिज्य शाखेत अंतर्भूत नाही. मग वाणिज्य अथवा विज्ञान शाखा निवडणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी लैंगिक शिक्षणाशी संबंधित मानसशास्त्रीय ज्ञान कुठून कसे घ्यावे? त्याचप्रमाणे जे विद्यार्थी कलाशाखेत प्रवेश घेऊन मानसशास्त्राचा अभ्यास करतात, त्यांना आवश्यक असलेले जीवशास्त्रीय ज्ञान त्यांनी कुठून मिळवायचे? शाळेतच जेव्हा विद्यार्थी अनेक ज्ञानशाखांचा मूलभूत अभ्यास एकत्रितपणे करत असतात, त्यावेळीच त्यांना हे ज्ञानही उपलब्ध होणे श्रेयस्कर नाही का? शाळांमधून मानसशास्त्र विषय आज़ही शिकवला ज़ात नाही. मग असे आवश्यक ज्ञान लैंगिक शिक्षणात समाविष्ट करून तो वेगळा विषय म्हणून शिकवणे योग्य वाटते. अन्यथा अशा मूलभूत शिक्षणासाठीही वय वर्षे १७-१८ पर्यंत थांबावे लागेल.
- पौगंडावस्थेतील (म्हणजे मुलींसाठी अंदाज़े १३-१६ वर्षे आणि मुलांसाठी साधारण १४-१६ वर्षे) मुलांना शाळेतच असे शिक्षण उपलब्ध झाले तर वर्तमान तसेच भविष्यातील शारीरिक बदलांनी भांबावून न ज़ाता, अनैसर्गिकरित्या प्रतिसाद न देता असे बदल सकारात्मक दृष्टीकोनातून स्वीकारण्यासाठी आवश्यक असलेली शारीरिक आणि आवश्यक मानसिक तयारी (आवश्यक जीवशास्त्रीय माहिती आणि मानसशास्त्र यांच्या एकत्रित अभ्यासातून) योग्य त्या वयातच होईल/करता येईल, असे वाटते. त्यासाठी वय वर्षे १७ ते १८ पर्यंत थांबावयाची गरज़ पडायची नाही.
- ज्या विषयावर पालक किंवा भावंडांशी,आप्तांशी संवाद साधणे भारतीय समाजव्यवस्थेतील पौगंडावस्थेतील मुलांना शक्य नाही, असा विषय शाळेतील शिक्षक आणि सहाध्यायी, मित्रमैत्रिणी यांच्याशी होणाऱ्या खुल्या चर्चेतून योग्य त्या वयातच आणि पुरेशा विस्ताराने अधिक परिणामकारकपणे अभ्यासता येईल.