काही महिन्यांपुर्वीची गोष्ट. शनिवारची सकाळ, म्हणजे तसे दहा वाजून गेलेले, पण तरीही ती सकाळच. शुक्रवारी मध्यरात्रीपर्यंत ऑफिसात इमर्जन्सी रिलीजवर काम करून, आयटीतला माणूस झोपू शकेल तितपत, ढाराढूर झोपलेला बंडू रस्त्यावरच्या वाहनांच्या कर्कश कलकलाटाने जागा झाला. बिछान्यावर पडल्या पडल्याच त्याने कानोसा घेतला. स्नेहलता आयटीत असल्यामुळे स्वयंपाकघरातून पोहे-उप्पीट वगैरेचा खमंग वास येणे शक्य नाही हे माहिती असूनही उगाचच वेडी आशा लावून त्याने एक खोल श्वास घेतला. अपेक्षेप्रमाणे अपेक्षाभंग झाल्यावर किमान एक आयता चहा तरी आज पदरात पाडून घ्यावा म्हणून त्याने खास ठेवणीतला लाडिक स्वर काढून हाक मारली,
"स्नेहूऽऽऽ", आणि थोडं थांबून, "ए, स्नेहाऽऽऽ".
दोन-पाच मिनीटे गेली तरी काहीच उत्तर नाही हे बघून चरफडत बंडू उठला आणि झकत स्वतःच चहा करून घ्यायला किचनकडे निघाला. स्टडीवरून जाताना त्याने दारातून आत पाहिले तेव्हा ओले केस टॉवेलात गुंडाळलेली आणि अंगात बेदिंग गाऊन घालून स्विवेलिंग चेअरवर बसून कंम्प्युटरचा कीबोर्ड बडवत मैत्रिणीशी चॅट करणारी स्नेहलता त्याला दिसली. बंडू दारात उभा राहून पाहतोय हे तिच्या गावीही नव्हते. खुदूखुदू हसत ती भराभर काही तरी टंकत होती. दोन मिनीटे हताशपणे तिकडे बघून बंडूने खांदे उडवले आणि चहा करायला निघून गेला.
बंडूचा चहा करून झाला तरी स्नेहलताचं चॅटींग काही संपलं नव्हतं. तिच्या वाटेचा चहा भांड्यात झाकून ठेवून त्याने आपला कप घेतला आणि मग आपला आयफोन घेऊन तो टेरेसवरच्या रिक्लाईनरवर जाऊन बसला.  मन्या आणि मोहनने ढकललेले दोनचार फनी व्हिडिओज पाहत पाहत तो चहाचे घुटके घेत राहिला. त्याचा चहा संपता संपता स्नेहलता अखेर स्टडीतून बाहेर आली आणि चहा तयार असल्याबद्दल किंचितही आश्चर्य किंवा आनंद व्यक्त न करता तिचा कप भरून आली आणि बंडूसमोर बसली.
"आज कुठे जाऊ या जेवायला? ", बसल्या बसल्या तिने प्रश्न फेकला.
"तू म्हणशील तिकडे", बंडू आयफोनवरची नजर न उचलता म्हणाला.
त्या नंतर चहा संपवून कपडे बदलायला जाईपर्यंत पाच-दहा मिनीटे ती रेस्टॉरंटस् आणि क्विझिन्स वगैरेवर काहीतरी बोलत होती असं बंडूला वाटलं. ती गेल्यावर त्याने इमेल बंद करून फेसबुकचे ऍप उघडले. फेसबुक उघडल्या उघडल्या सगळ्यात वरती त्याला स्नेहलताचा स्टेटस अपडेट दिसला. तिने लिहीलं होतं 'पिंक', अर्थातच इंग्रजीतला. बंडूला काही समजलं नाही पण फार विचार न करता तो इतरांचे अपडेटस् पाहू लागला. दोनचार फालतू अपडेटस् पाहिल्यावर त्याला मन्याच्या बायकोचं रागिणीचं स्टेटस दिसलं, "ब्लॅक". मित्रमंडळातल्या आणखी दहाबारा महिलासदस्यांनीही असेच काही काही रंग लिहीले होते. बऱ्याच गुलाबी होत्या, काही ब्लॅक, काही व्हाईट तर काहीं हिरव्यापिवळ्याही झाल्या होत्या. बंडूला आता फारच गंमत आणि उत्सुकता वाटू लागली होती. त्याने प्रयत्नपूर्वक ते लक्षात ठेवून लंचला जाताना स्नेहलतेला विचारलं देखील, पण तिने ताकास तूर लागू दिला नाही. नुसतीच गालात जीभ घोळवत हसत राहिली. बंडूने हरतऱ्हेने प्रयत्न केले पण तिने सांगितलं नाही ते नाहीच. आता बंडू चांगलाच इरेला पडला आणि त्यात आणखी नवीन रंगीत अपडेटस् ची भर पडतच होती. त्याने संध्याकाळी मन्याला फोन केला आणि त्याला विचारलं, पण मन्यालाही काहीच पत्ता नव्हता. तो दिवस असाच गेला. संध्याकाळपर्यंत त्याच्या मित्रांच्या बायका, त्याच्या कॉलेजमधल्या मैत्रिणी आणि एवढंच काय ऑफिसमधल्या कलिग्जनीही एक एक रंग टाकला होता. रात्री टीव्ही पाहायाला बसला तरी बंडूचे लक्ष त्यात लागेना शेवटी चक्क अकरा वाजताच टीव्ही बंद करून बंडू स्टडीत जाऊन कंप्युटरसमोर बसला. बराच विचार करूनही एखादी गोष्ट कळाली नाही तर करण्यासारखी एकच गोष्ट त्याला माहिती होती. त्याप्रमाणे त्याने गूगलवर जाऊन फेसबुक, कलर, लेडीज वगैरे जेवढी संगत त्याला लागत होती तेवढे सगळे शब्द टाकले आणि सर्च मारला. गूगलने दिलेले रिझल्टस पाहून तो तीनताड उडालाच आणि हे सगळं ब्रेस्ट कॅन्सरच्या अवेअरनेससाठी चाललं आहे हे वाचून त्याने कपाळावर हात मारून घेतला. घाईघाईने त्याने मन्याला फोन लावला.
"मन्या, तुला कळालं का? "
"काय? "
"अरे ते रंगाचं रे"
"नाही ब्वॉ. मी विचारच केला नाही. दुपारी झोपलो होतो मस्त योगीची बिर्याणी चापून. हॅ हॅ हॅ"
"ऐक मग. अरे ते ब्रेस्ट कॅन्सरबद्दल अवेअरनेस वाढवण्यासाठी चालू केलेलं कँपेन आहे बायकांचं. "
"काय सांगतो. अरे पण फेसबुक वापरणाऱ्या किती लोकांना ब्रेस्टकॅन्सरबद्दल माहिती नसेल आधीच? आणि हे रंग लावून कसं काय बॉ कळणार कॅन्सरबद्दल? "
"अरे ते रंग म्हणजे ना... ते रंग म्हणजे ना.... अरे ते एकेकीच्या ब्राचे कलर आहेत रे... "
दोन मिनीटे भयाण शांतता...
"म्हणजे स्नेहलताने आज पिंक....? ", मन्या हळूच म्हणाला.
"आणि रागिणीने ब्लॅक?.. ", शहारत बंडू बोलून गेला आणि दुसऱ्याच सेकंदाला त्यांनी फोन ठेवून दिला.
बंडूला फारच गिल्टी वाटत होतं पण कितीही प्रयत्न केले तरी त्याचा मेंदू त्याच्या इच्छेविरुद्ध काल्पनिक चित्रं तयार करतच राहिला. थकून बंडू उत्तररात्री झोपला पण स्वप्नातही त्याला नको त्या स्त्रिया येऊन नको ती माहिती देत राहिल्या. त्यानंतरही बरेच दिवस त्या अपडेटस् वाल्यांपैकी कोणतीही स्त्री समोर आली की "आज कोणता  रंग असेल? " असा प्रश्न नकळत कुठूनतरी येऊन त्याला लाजवून जायचा.
बऱ्याच दिवसांनी आणि बऱ्याच प्रयत्नांनी बंडू सावरला पण एका कापडातून दुसऱ्या कापडाचा रंग ओळखायची सवय मात्र त्याला कायमचीच जडली.
त्यानंतर गेल्या आठवड्यातली गोष्ट. अशीच शनिवारची रम्य सकाळ. तसंच ते चॅटींग आणि तसाच तो चहा. हे सगळं नेहमीप्रमाणे घडून गेल्यावर बंडूने फेसबुक उघडले. स्नेहलतेचा अपडेट पाहून तो बावरला आणि सावध झाला. तिने लिहीलं होतं, " आय लाईक इट ऑन बेड". सावधपणे बंडूने इतरांचे अपडेटस् पाहिले. रागिणीने लिहीलेलं वाचून बंडू लाजून चूर झाला. तिने लिहीलं होतं, "आय लाईक इट ऑन द डायनिंग टेबल". आणखी एकीने लिहीलं होतं, "आय लाईक इट एनीव्हेअर व्हेअर एनीवन कॅन सी इट". आणखी चार-पाच जणींनी असेच प्रक्षोभक अपडेटस् टाकलेले त्याने पाहिले आणि तो स्टडीकडे धावला.  धडधडत्या काळजाने त्याने सर्च मारला आणि थरथरत्या हाताने सर्च रिझल्टवर क्लिक केलं. पुन्हा हा प्रकार ब्रेस्ट कॅन्सरच्याच अवेअरनेससाठी आहे हे वाचून त्याचं डोकं फिरलं. नशीब या वेळी "तुमची पर्स तुम्हाला कुठे ठेवलेली आवडते" या प्रश्नाची ती उत्तरं होती. सुटकेचा निश्वास टाकून त्याने कपाळावरचा घाम टिपला न टिपला तोच त्याचा फोन वाजला.
फोन उचलता क्षणीच पलीकडून मन्या किंचाळला,
"अरे बंडू, हा आता काय नवीन प्रकार आहे? तू वाचलंस ना? शिव शिव शिव... आता नक्की कशाबद्दल बोलतायत या बायका? "
"शांत हो मन्या, " बंडू आचार्य बंडो रजनीश झाल्याच्या थाटात बोलला, " या वेळी त्या फक्त पर्सबद्दल बोलत आहेत. त्यांना त्यांची पर्स कुठे ठेवलेली आवडते ते त्या सांगत आहेत. "
मन्याने सोडलेला सुस्कार त्याला स्पष्ट ऐकू आला. संध्याकाळी कट्ट्यावर भेटायचं ठरवून त्यांनी फोन ठेवला.
संध्याकाळी नेहमीच्या अड्ड्यावर बंडू, मन्या आणि मोहन जमले. नेहमीची चहाची ऑर्डर दिली आणि मग विषयाला पुन्हा तोंड फुटलं.
"च्यायला या बायकांच्या, " मन्या करवादला," सगळं ताळतंत्रच सोडलंय यांनी आजकाल. मी रागिणीला म्हणालो सुद्धा, तर म्हणते कशी.. 'तुमच्याच मनात चांदणं आहे आम्ही तर आपलं सरळ मनाने लिहीलंय'. छ्या, चोर तो चोर वर शिरजोर. आणि मी म्हणतो किती अवेअरनेसतरी वाढवायचा त्या ब्रेस्ट कॅन्सरचा? बाकीचे कॅन्सर नाहीत की काय या जगात? पुरुषांना का कॅन्सर होत नाही? पुरुष का माणसं नाहीत?"
मन्या इमोशनल झालेला पाहून मोहन कळवळला, "हो रे. काही तरी केलं पाहिजे बघ. अरे... अरे अर्चनाने तर लिहीलंय 'आय लाईक इट ऑन झोपाळा'... आता हे बरं दिसतं का तूच सांग. "
दोघं असं तावातावानं बोलत असताना बंडू मात्र धुरांच्या वलयांकडे शांतपणे बघत बसला होता. बऱ्याच वेळाने त्याने तोंड उघडलं, " मन्या, तू म्हणतोस ते बरोबर आहे. पुरुषांचे पण कॅन्सर आहेतच की. आपण आपलं कॅंपेन सुरू करायचं"
"आपलं कँपेन?"
"हो, पुरुषांचं कँपेन.प्रोस्टेट कॅन्सर अवेअरनेस. या बायका आपल्याला लाजवतात ना, आपणही त्यांना लाजवायचं. कसं ते मी सांगतो. "
मग त्या तिघांनी डोक्याला डोकं लावून मध्येमध्ये एकमेकाना टाळ्या देत, मध्येमध्ये खिंकाळत बरीच खलबतं केली आणि शेवटी सगळं ठरवून एकमेकांचा निरोप घेतला.
त्या नंतरचा शनिवार. दहा वाजता बंडू उठून नेहमीप्रमाणे स्वयंपाकघरात गेला तेव्हा स्नेहलता आंघोळीला गेली होती. चहा करून घेऊन तो रिक्लाईनरवर बसला आणि त्याने फेसबुक उघडले. मन्याचा अपडेट पाहून तो मनाशीच हसला.
मन्याने लिहीलं होतं, " सहा इंच"
आणखी एक-दोघांनीही असंच लिहीलं होतं. कोणी साडेपाच इंच, कोणी सात इंच. एक जण अतिउत्साहाच्या भरात आठ इंचावरदेखील पोचला होता.
"हं, हळूहळू लागण होतेय तर. पब्लिसिटी बरोबर झाली म्हणायची", बंडू म्हणाला आणि त्याने झोकात स्टेटस अपडेट टाकला, "साडेसहा इंच" आणि मग तो खुशीत चहा पिऊ लागला.
स्नेहलता तिचा चहा घेऊन आली तोपर्यंत मात्र तो एकदम गंभीर होऊन बसला होता आणि लंचला जायला निघेपर्यंत आवरताना आतून खूप उकळ्या फुटत असूनही त्याने चुकूनही तिच्याकडे पाहिले नाही. आंघोळीला गेल्यावर शॉवरखाली मात्र त्याने पोटभर हसून घेतले.
लंचला जाताना कारमध्ये स्नेहलताचा मूड उखडल्यासारखा वाटला.
"काय झालं गं, लतू? ", त्याने मुद्दाम विचारले.
"हा काय चावटपणा लावलाय तुम्ही लोकांनी? ", तिला थोडी कल्पना असूनही चिडखोरपणे तिने विचारलं.
"कसला चावटपणा ब्वॉ? ", गालात जीभ घोळवत बंडूने विचारले.
ती उसळून काही तरी बोलणार होती पण काही तरी विचार करून गप्प बसली.
दिवसभर बंडू, मन्या आणि मोहनने एकमेकांना फोन करून करून भरपूर आनंद लुटला. महिलावर्गात मात्र अस्वस्थता होती. खुद्द स्नेहलतेने किमान दहा-बारावेळा तो विषय काढला होता पण तिला काही पुढे बोलता येईना. दिवसभर तिने कळ काढली.
पण रात्री झोपायला गेल्यावर मात्र ठेवणीतला रडवेला चेहरा करून तिने बंडूला विचारले,
"ए बंडू, सांग की रे असं काय करतो? "
"काय सांगू? "
"हेच तुम्ही कसले आकडे लिहीलेत? "
"अगं ते कँपेन आहे आमचं. प्रोस्टेट कॅन्सरच्या अवेअरनेससाठी"
"हो पण मग हा असला चावटपणा कशाला? "
"कोण म्हणतं तो चावटपणा आहे? ती खरीखुरी मापं आहेत. आम्ही प्रामाणिकपणे मोजून लिहीली आहेत", बंडू सात्त्विक संतापाने म्हणाला.
"शीः, वर तोंडकरून सांगायला लाज नाही वाटत? पुरुष मेले चावटच असतात. आणि तू आणि तुझे मित्र तर एक नंबरचे अश्लील आहात. काहीच कशी लाजलज्जा नाही म्हणते मी? वर खुशाल तोंड वर करून सांगतोस? तुला बोलवतं तरी कसं? सगळ्या बायका हसताहेत तुम्हाला आणि नाही नाही ते प्रश्न विचारताहेत एकमेकींना... " असं आणि आणखी बरचसं बोलत तिने जीभेचा पट्टा सोडला.
बंडू खरं म्हणजे तिला आणखी ताणणार होता. "काय प्रश्न विचारतात एकमेकींना आणि का हसतात? " वगैरे विचारून तिला बोअर करायचं होतं पण तिचे डोळे पाणावलेले पाहून आणि नाकाचा शेंडा लाल झालेला पाहून तो विरघळला आणि मोठमोठ्याने हसू लागला.
त्याला हसताना पाहून ती बोलायची थांबली आणि मुसमुसत रागाने त्याच्याकडे पाहू लागली.
" अगं ब्रेस्ट कॅन्सरच्या अवेअरनेससाठी तुम्ही कसं कँपेन केलं तसंच हे. तुम्ही तेव्हा चावटपणा केलात तो विसरलात वाटतं. तुम्हाला धडा शिकवायचा म्हणून आम्ही हे प्रोस्टेट कॅन्सरचं कँपेन चालू केलं आणि ती मापं आमच्या हाताच्या तळव्याच्या लांबीची आहेत. तुला काय वाटलं? अं अं? आहात की नाही तुम्ही बायकाच चाव्वट?"
एवढं बोलून बंडू डोळ्यातून पाणी येईपर्यंत हसत राहिला आणि हळूहळू स्नेहलताही त्यात सामील झाली.