आज काल माझ्या आयुष्यात काही तरी वेगळं घडतंय. वेगळं म्हणजे नक्की काय ते अस सुसंगत पणे नाही सांगता येणार पण तरीही एक प्रयत्न करतो. आता हेच बघा ना मी कोण हे सांगायच्या आधीच तुम्हाला दुसरंच काहीतरी सांगायला सुरुवात केली. अस हल्ली सारखं घडतंय. माझं मन थाऱ्यावर नाही. कसली तरी टोचणी लागून राहिलीये मनाला. आता राहील मी कोण?. सांगतो. माझं नाव राकेश. देसाई वकिलांकडे मी असिस्टंट म्हणून सुरुवात केली. ते त्यांच्या निवृत्ती नंतर ही अजून तिथेच आहे. आज काल त्यांचा मुलगा वकिली बघतो. कधी तरी माझा सल्ला विचारतो. आता माझी चाळीशी आलीये. म्हणजे काही फार वय नाही. Life begins at 40 म्हणतात ते काय उगाच? पण आजकाल थोडासा थकवा जाणवतो कधीतरी. राहूल म्हणायचा तू एकट्याने राहतोस जास्त विचार करतोस म्हणून असेल. राहूल माझा एकुलता एक मित्र. ते पुढं सांगतो सविस्तर.
.........................

मी एकटाच राहतो माझ्या रो हाउस मध्ये. एकटा म्हटलं तर लग्न केलं नाही हे मुद्दाम सांगतो. तश्या कॉलेज मध्ये बऱ्याच सुंदर मुली होत्या. पण कोणाशी मुद्दाम ओळख वाढवायच्या भानगडीत पडलो नाही. नाही म्हणायला ती करमरकर माझ्या मागे होती अस एक दोघांकडून ऐकलेलं पण मी तिच्याशी ओळख वाढवायला गेलो नाही. राहूल माझा एकुलता एक मित्र. माझा स्वभाव तसा एकलकोंडा. तसे व्यवसायाच्या निमित्ताने बऱ्याच लोकांशी संबंध आले. पण एका विशिष्ट मर्यादेच्या पलीकडे मी कधी गेलो नाही.
.........................

महिन्या भरा पूर्वीची गोष्ट असेल. कदाचित काही दिवस पुढे मागे असतील नक्की आठवत नाही. मोतीला मी रोज संध्याकाळी फिरायला घेऊन जायचो. मोती म्हणजे माझा आणखी एक स्नेही माझा कुत्रा. खेळकर. त्या दिवशी नेहमीच्या बागेत कसलीशी सभा होती म्हणून जरा दुसऱ्या लांबच्या बागेत गेलो. तशी ही दुसरी बाग मला आवडत नसे. पण मोतीला फिरायला न्यायच म्हणून नाइलाजाने गेलो. माझ्या नेहमीच्या दोन चकरा मारून मी बाकावर बसलो. मोतीचा पट्टा सोडला. खरं तर त्याला पट्टा बांधायची गरजच नव्हती. इतका तो समंजस जीव. पण लोकांच्या समाधानासाठी म्हणून रस्त्यावरून नेताना पट्टा बांधायचा झालं. बाका वर बसून मी अश्याच कसल्याशा विचारात होतो. इतक्यात मोती जोरजोरात भुंकला. मला वाटलं त्याला काय हाड-बीड दिसलं असेल. पण त्याचं भुंकणं थांबत नव्हत. त्याला चुचकारायला म्हणून त्याच्या जवळ गेलो. तर तिथे कसलीशी एक जुनीशार पेटी दिसली. पेटी म्हणजे काही फार मोठी नाही. साधारण फूटभर लांब सुद्धा नसेल. अगदी जुन्या पद्धतीची- तश्या प्रकारची एक पेटी माझ्या आजोबांकडे बघितल्याचं स्मरत. मोती सारखा नखाने खरवडत होता त्या पेटीवर. म्हटलं काय आहे ते बघावं जरा. म्हणून उघडायला गेलो. पण ते झाकण बेट उघडेच ना. मी ही मग हट्टाला पेटलो. उघडत नाही म्हणजे काय. मी ही खूप जोर काढला शेवटी उघडलं एकदाच. आत काही नव्हतच फारसं एका अंगठी शिवाय. मी ती अंगठी उचलली मात्र. इतक्यात काहीतरी हातावरून गेल्यासारखं वाटलं. बुळबुळीत काहीस. नक्की आकार कळला नाही पण अस उभट लांबट काहीस. स्पर्श जाणवला आणि नाही सुद्धा. म्हणजे धड थंड नाही धड गरम नाही असा. म्हणजे मेंदूला नीट आकलनच झालं नाही त्याच्या आकार मान, तापमाना बद्दल. साप तर नसेल? अंगावर एक शिरशिरी जाणवली. शहारा आला. पण काही का असेना. मला काही नुकसान तर नाही ना केलं त्याने. ठीक आहे तर. मी ती अंगठी निरखून बघितली. कसलंसं चिन्ह होत वाटत. राहूलला विचारायला पाहिजे. त्याला असल्या गोष्टीत भरपूर रस असतो. आता बराच उशीर झालाय निघायला हवंय. अंधार पडतोय. भरभर घराकडे चालायला लागलो. आज मोती दमल्या सारखा वाटतोय. नेहमी तो पुढे पुढे असतो तर आज खेचून न्यायला लागतंय त्याला. भूक लागली असेल त्याला. घरी जायला नाखूष असल्या सारखा का वाटतोय आज? तुला उद्या आणीन रे परत.
.........................

घरी येऊन छानशी अंघोळ केली. आंबलेलं अंग जरा हलकं झालं. आज दुपारी अशीला बरोबर चांगलं जेवण झालेलं. म्हणून आता फक्त दूध केळ खाईन म्हणतो. मोतीलाही घातलं दूध. त्याला थोपटलं जरासं. तो थोडासा शांत झाला. चला आता दूध केळ खाऊन घेऊया. मग थोड्या वेळ पेपर वाचला. झोपण्यापूर्वी सहज म्हणून बघितला. तर मोती चक्क झोपला होता. तो असा झोपत नाही रात्री फारसा. आज काय झालं त्याला. आणि झोपलाय तो ही कुशीवर नाही. पाठीवर. माणसा सारखा. दचकायलाच झालं जरा. कुत्रे असे कधी पाठीवर निजतात का? काही माहिती नाही बुवा. आणि झोपलाय पण अगदी लहान मुलासारखा. हे काय आणिक खुळं. जाऊदे.
.........................

त्या दिवसापासून मोती अगदी बदललाय. फिरायला जायला मागत नाही. दिवसाचे १६-१६ तास झोपून काढतो. आज काल कुशीवर निजत नाही तो. चक्क पाठीवर निजतो लहान मुला सारखा. आणि खातही नाही फारसं. त्या अंगठी बद्दल राहूलला लवकर विचारायला हवंय. परवाच्या दिवशी मोती निजला तो असाच रात्री रडत उठला. रडत? हो हो शब्द बरोबर आहे रडतच उठला. म्हणजे भुंकला असेल पण मला तरी ते भुंकणं रडल्या सारखं वाटलं. त्याला भूक लागली असेल म्हणून थोडंसं दूध घातलं. आज त्याच्या तोंडातून लाळ गळली. हा अस का वागतोय? पशू वैद्या कडे न्यायला हवं ह्याला उद्याच्या उद्या. पण ती वेळच आली नाही त्या दिवशी जो मोती निजला तो शेवटचाच. सकाळी उठलाच नाही.
.........................

इतके दिवस मी हलगर्जी पणा केलाय. पण आज राहूलला बोलवायलाच हवं. त्या अंगठीबद्दल ज्याचा मला इतके दिवस विसर पडलाय त्या बद्दल सांगायलाच हवंय. तसं मी राहूलला रात्री बोलावून घेतला. तो ही आला बापडा लगेच. बऱ्याच दिवसांनी आम्ही भेटत होतो. ख्याली खुशालीच्या गोष्टी झाल्यावर मी त्याला ती अंगठीची गोष्ट सांगितली. तेव्हा पासून मोतीच बदललेलं वागणं ते परवाचा त्याचा मृत्यू. सगळं सगळं सांगितलं. फक्त त्या अगम्य, वर्णन न करता येणाऱ्या स्पर्शा बद्दल काहीच सांगितलं नाही. मनाचे भास ते. कशाला सांगायचे. ते सगळं त्याने गंभीरपणे ऐकून घेतलं. मला शंका वाटली की तो मला हसेल म्हणून. माझ्या मनाचा वेडगळ पणा म्हणून. पण तो हसला नाही. त्याने ती अंगठी बघायला मागितली. ती अंगठी त्याने वरखाली करून बघितली. त्याच्या N95 ने त्या अंगठीचा फोटो काढून घेतला. आणि त्याबद्दल कोणा जाणकाराला विचारतो म्हणाला. रात्रीच जेवण आणि ड्रिंक्स घेऊन तो गेला सुद्धा. मग पुढे आठवडाभर मला भरपूर काम होत. केस अंतिम टप्प्यात आलेली. त्याची तयारी होतीच. थोडक्यात नेहमीच्या रहाट गाडग्यात मी इतका गुरफटून गेलो की त्या अंगठी बद्दल आणि राहूलच्या feedback बद्दल त्याचा फोन येईपर्यंत अगदी विसरूनच गेलो होतो. बोलल्या प्रमाणे तो रात्री आला. थोडासा गंभीर वाटला. ड्रिंक्स नको म्हणाला. मला वाटल्या प्रमाणे अंगठीच्या रहस्याची उकल त्याने केली होती. जास्त प्रस्तावना न करता त्याने अंगठीची कथा सांगितली ती अशी.
.........................

खूप वर्षापूर्वी म्हणे कुठल्याश्या एका राज्यात म्हणे एका राजकन्येच कोणा एका सैनिकावर प्रेम बसलं. दोघांचे संबंध आले. आणि त्यातून तिला दिवस राहिले. राजाला ह्या गोष्टीची खबर लागताच तो पिसाळला. त्याने त्याच नाव शोधण्यासाठी जंग जंग पछाडलं पण तीन बिलकूल दाद लागू दिली नाही. आणि एक दिवस ती त्या सैनिकाचा हात धरून पळून गेली. तेव्हा ती ८ महिन्यांची गर्भवती होती. तिच्या अंगावर दागिने नव्हते. फक्त बरोबर एक अंगठी होती. वाटेतच तिला प्रसूती वेदना सुरू झाल्या. आणि जे पोर निपजलं ते मेलेलंच होत म्हणे. नंतर त्या सैनिकाच्या मनात पाप आलं. त्यानं तिची अंगठी चोरली आणि तिला ठार मारून तो पळून गेला म्हणे. मग पुढे वर्षभरात तो मेला. त्याला म्हणे कोणतं तरी लहान मूल दिसत होत मरताना अस लोक सांगतात. एवढं सांगून राहूल थांबला. एक दीर्घ श्वास घेऊन म्हणाला. ही जी अंगठी माझ्या जवळ आहे ती तीच अंगठी. आणि आजही म्हणे ते अर्भक आपल्या आईच्या अंगठीच रक्षण करत.
.........................

त्या रात्री खूप उशीर झाला म्हणून राहूल माझ्याकडेच राहिला. आणि सकाळी तसाच चहाही न घेता निघून गेला. तसा विक्षिप्त वागायचा खरा कधीतरी. मग काही दिवस त्याची काहीच खबर बात नव्हती. आणि अचानक बातमी कळली की राहूल गेला. म्हणजे वारला. काही आजार नसताना. डॉक्टरांनी निदान केलं की हार्ट फेल. पण बहुदा त्यांनाही खात्री नसावी नक्की मृत्यूच कारण काय असावं ह्याबद्दल.
.........................

मी गेले काही दिवस विचार करतोय. त्या गोष्टी पुन्हा आठवायचा प्रयत्न करतोय. मला ती अंगठी सापडणं. तो लिबलिबीत स्पर्श. कोणाचा होता? त्या मृत अर्भकाचा तर नसेल. पुन्हा अंगावर काटा आला. ते अर्भक आईच्या अंगठीच रक्षण करतंय म्हणे अजून. ती अंगठी ज्याला ज्याला मिळतेय त्याचा मृत्यू होतोय. मग मी जिवंत कसा? का माझं मरण कोणी दुसरा अंगावर घेतोय? आधी मोती, मग राहूल. म्हणजे? म्हणजे? माझं मरण टाळायचं असेल तर काहीतरी तातडीने करावं लागणार खास.
.........................

आज मी देसायांच्या मुलाला जेवायला बोलावलंय. ड्रिंक्स आहेतच बरोबर. त्यालाही थोडंसं आश्चर्य वाटलं. पण यायला तयार झालाय तो. माणसाला आपलं आयुष्य खूप प्यारं असत नाही का हो?
.........................

समाप्त