कोल्हापूरीच्या जागी आले रे शूज, ओ..ओओओओऽऽऽऽ
नऊवारीच्या जागी ट्राऊझर लूऽऽऽऽऽज,
डबेवाले झालेऽऽऽ मॅनेजमेंट गुरू
सिनेमाची झाली आपल्या ऑस्कर वारी सुरूऽऽऽऽऽ
एक्मेकांचे पाय खेचू म्हण झाली जूनीऽऽ
नव्या महाराष्ट्राची नवी हीऽऽऽ कहाऽऽऽणी.....
मी माझ्याच नादात गुणगुणत आमच्या इमारतीच्या पायऱ्या चढत होतो. उद् वाहक (लिफ्ट.. हो!) बंद असल्यामुळे हा सक्तीचा व्यायाम करावा लागला. वरून खाली जाणारी एक मोलकरीण तोंडाला पदर लावून  हसत हसत का गेली मला कळेना. घरी आलो आणि मूडमध्येच दारावरची बेल दाबून वाट पहात उभा राहीलो....
एक्मेकांचे पाय खेचू म्हण झाली.... आयला दार का उघडत नाहीए बायको? पुन्हा बेल दाबली तर लक्षात आलं बेल वाजतच नाहीए. व्यायामामुळे म्हणे मेंदू तरतरीत होतो. काय डोंबलं तरतरीत होतो? इलेक्ट्रिसिटीची बोंब आहे हे ५ जीने चढूनही टाळक्यात टिकलं नाही. असो. कडी वाजवली......... शांतता..... पुन्हा कडी वाजवली.......आतून एक नाही की दोन नाही......पण कोणीतरी आतली कडी काढलेली ऐकू आली. दार ढकलल्यावर उघडले. बायको पाठमोऱी स्वयंपाक घरात जाताना दिसली. सगळेच नवीन मग मारी जूनी का? ...हात्तीच्या मारी...... मी बूट काढले. बाहेरचे कपडे बदलून घरातले घातले. बाहेर येऊन सोफ्यावर अलगऽऽऽद् बसलो तरी पण सोफ्याने बोंबलून माझ्या वजनाची कुरकुर केलीच. हरामखोर स्साला...! आज घरात इतकी शांतता का बरेऽऽऽ? विचार करत करत टीव्हीचा रिमोट हाती घेतला पण....लाईट कुठे होता?  पंखाही लावणे शक्य नव्हते. सकाळचा पेपर हाती घेतला. पहिलं पान वाचून झालं. स्वयपाक घरात शांतता.....पण नाही... एक वाटी पडली जमिनीवर (पडली की?......) वाटी बराच काळ टणटणत राहीली. स्टीलची असावी. नाद बरा आहे. ......विलासरावांची आसनक्षमतेनुसार वाहनांना प्रवासी वाहतुक करण्यास परवानगी देण्याची घोषणा.....पण शांतता का?
तेवढ्यात बायकोने बिनसाखरेचा सुंदर चहा आणून समोरच्या टीपॉय वर ठेवला. जरा प्रेमाने हळूच ठेवला असता तर बरे झाले असते. उगीचच आणून आपटल्यासारखा वाटतो. बिनसाखरेचा चहा आपण प्रथम पितो (डॉक्टरांनी सांगितले म्हणून नाहीतर कोण पितो म्हणा...) तेंव्हा आपला चेहरा पाहण्यासारखा होतो. आपल्याच कुटुंबातील विविध वयाचे, नात्याचे, आकाराचे सदस्य मनमुराद हसून घेतात. आपण मनापासून न आवडलेला चहा मनापासून आवडल्याचे नाटक करतो त्याने आपला चेहरा अजून विनोदी दिसू लागतो. (असे 'इतर' सदस्यांच्या हास्याच्या दुसऱ्या 'त्सुनामी'ने आपल्याला जाणवते.) पण पुढे पुढे ती चव आपल्या जीभेवर रूळते. आपला चेहरा विनोदी दिसत नाही. इतर सदस्यांचा 'चहा'टळपणा मावळतो. (म्हणजे त्यांना आपल्या बद्दल सहानुभूती वाटते अशातला भाग नाही. उलट रोजची फुकटची 'करमणूक' गेली ह्याची त्यांना खंत वाटते. असो.) सांगण्याचा मुद्दा असा की बिनसाखरेच्या चहाची जशी आपल्याला सवय होते तशीच ह्या कर्णरम्य 'तंग' वातावरणाचीही सवय होऊन, तेही 'एन्जॉय' करता येऊ लागतं. तर चहा संपला तरी गुंता सुटलेला नाही. ही अशी फक्त '२ मिनिटे' पाळण्याची वस्तू घरातल्या चराचरावर का बरे पसरून राहीली आहे? असो. असेल काहीतरी. एव्हाना बायको स्वतःसाठी बनविलेला साखरेचा चहा घेऊन दिवाणखान्यात सोफ्यावर येऊन बसते. चेहरा बिनसाखरेचा. मी वर्तमानपत्र  मन लावून वाचत बसतो.
'काय म्हणत होती ती?'
ह्याला इंग्रजीत 'मांजर पोतडीतून बाहेर येणे' असे म्हणतात. पण ह्यावर लगेच 'कोण काय म्हणत होती?' असा बावळट प्रतीप्रश्न मी करीत नाही. उलट, 'काय म्हणत होती ती?' ह्या बायकोच्या प्रश्नाला मी उत्तर देतो...
'हॅपीबड्डेला कंपासपेटी हवी म्हणत होती.'
'कोण?' इती बायको.
'सावनी' मी.
सावनी आमच्या इमारतीत दुसऱ्या मजल्यावर राहणाऱ्या करमरकरांची मुलगी. वय वर्षे ४. तिचा येत्या शनिवारी 'हॅपी बड्डे' आहे. ती तिच्या वडीलांबरोबर समोरून येताना दिसल्यावर मी तिला विचारलं होतं, 'काय सावनी, हॅपी बड्डेला काय हवंऽऽऽऽ?'
'मी सावनी बद्दल विचारत नाहिए.....' मी वर्तमानपत्रात खोलवर शिरतो. 'ती तिसऱ्या मजल्यावरची कामतीण काय म्हणत होती विचारतेय. ती भेटली होती न अगदी सक्काळी - सक्काळी बिल्ड्डींगच्या ग्गेट्टवर?'
ही अनाहूत जोडाक्षरे धुमसणाऱ्या रागाची तिव्रता दर्शवण्यासाठी. पण मी थंड. सकाळी मी कामावर जायला निघालो तेंव्हा आमच्या इमारतीच्या गेटवरच कामतबाईची आणि माझी भेट झाली. कामतबाई मॉर्निंगवॉक करून आली होती. घामेजलेल्या गोऱ्या कपाळावर काही बटा चिकटल्या होत्या. ट्रॅक सूटवर कमरेला बांधलेली ओढणी 'इतर' प्रदेशाला उठाव देत होती..... असो... इतकेच वर्णन पुरे झाले. ती आमच्या इमारतीत तिसऱ्या मजल्यावर राहते. श्री. कामत मवाळ आहेत. (खरं पाहता 'शेवाळं' आहेत.) बाजारातून रोजच्या रोज ताजी मासळी आणणं आणि सौ. कामतांकडून त्याच्या वेगवेगळ्या पाककृती करून घेऊन हादडणं हा त्यांचा एकमेव छंद आहे. कामतबाई म्हणजे मध्यमवयीन संसारी पुरूषांच्या सौंदर्य विषयक आदर्श कल्पनांच्या साच्यात अगदी फ्फिट्ट बसणाऱ्या आहेत. (हे जोडाक्षर अनाहूत नाही, हे, कामतबाईंना पाहिलेल्या कुणालाही पटेल.)
'हं ती होय.' मी उगाच 'आपल्याला त्यात काही 'इंटरेस्ट' नाही भाव चेहऱ्यावर आणण्याचा दुबळा प्रयत्न करतो. 'त्यांच्या घरात आज कॉर्पोरेशनचं पाणी आलं नाही. आपल्याकडे आलं का विचारत होती.'
'का? तुम्ही काय सेक्रेटरी आहात बिल्डींगचे? आणि तो मेला सेक्रेटरी त्यांच्या मजल्यावरच राहतो नं?'

'अगं! आपण पाचव्या मजल्यावर, म्हणजे सर्वात शेवटच्या मजल्यावर, राहतो. एवढ्या उंचावर कॉर्पोरेशंनचं पाणी आलं असेल तर त्यांच्याकडेही यायला पाहीजे म्हणून, ते तसं आलं होतं का, हे जाणून घेण्यासाठी, साध्या शंकेपोटी,  तिने मला विचारलं. त्यात काय गैर केलं?' (हा शेवटचा प्रश्न मी विचारायला नको होता हे तो प्रश्न विचारल्या नंतरच मला जाणवलं.)
'होऽऽऽऽऽऽऽऽऽऽऽऽ तुम्हाला कशाला तिच्या कशात काही गैर दिसेल? मी काय ओळखत नाही का तुम्हाला? तिला तर मेलीला पुरूषच हवे असतात सगळ्या चौकशा करायला. बिल्डींगमधल्या बायकांना नाही विचारत ते ती असल्या 'साध्या-साध्या' शंका? आणि तुम्हाला काऽऽऽऽय बायकांच्या शंका निवारण करायला इतर पुरूषांना मागे सारून पुढे जाल.' असं म्हंटल्यावर मी काय म्हणणार? आता घरातल्या घरात लघुशंकेलासुद्धा बाथरुम मघ्ये जाताना चार-चार वेळा विचार करावा लागेल. कुठून काय आरोप होईल सांगता येत नाही.

'मूर्खासारखं काहीतरीच बोलू नकोस...........'
'होऽऽऽऽऽऽ मी मूर्खच आहे. मला मेलीला अक्कल कशी ती नाहीच. हेच आणि वरून ऐकायचं.'
'ठीक आहे. मी मूर्ख. तिने विचारलं म्हणून थांबलो आणि बोललो. पुढच्या वेळेस विचारलं तर सांगेन,'बाई ग! मला नको विचारूस माझ्या बायकोला विचार' बऽऽऽऽस्स?'
'काऽऽऽऽही नको. तुम्हाला विचारते नं मग तुम्हीच तिच्या सगळ्या शंकांचं च्चांगलं निवारण करा.' (मग इतका राग राग का?) 'मी आपली माहेरीच.... नको...... माहेरी कशाला?....... तुम्हाला चांगलच फावेल मग....!' 
मागे एकदा माहेरी जाण्याची धमकी दिली असता मी रेल्वेचं तिकिटंच काढून आणून दिलं होतं. त्यामुळे त्या नंतर माहेरी जाण्याची फुसकी धमकी बायकोने कधी दिली नाही. 
'फावायचय काय? ऑफिसला रजा टाकून निरंकुश विश्रांती घेईन मी̱. घाण्याला जुंपलेल्या बैलासारखं महिनाभर गोल-गोल
फिरून पगार मिळवायचा आणि वरून ही बोलणी ऐकायची, बिनबुडाचे आरोप ऐकून घ्यायचे. कंटाळलोय मीही. बॉसची बोलणी खा. (काही खावी लागत नाहीत, उलट आम्हीच त्याला शिव्या घालत असतो. बिचारा!) ऊर फुटेस्तोवर काम करा... त्या घाणेकरला कॅन्सर झाला ऑफिसचं टेन्शन घेऊन-घेऊन..(काही नाही. त्याला कसलं टेन्शन. चहावर चहा प्यायचे ऑफिसच्या पैशात आणि सिगारेटी फुंकायच्या. बालवयातच कॅन्सर झाला असता. नशिब पन्नाशी नंतर झाला.) मलाही टेन्शनने मधुमेह झाला. (हे बरीक खरे हो. पे शिटस बनवा, बँकांमध्ये चकरा मारा.. ट्रायल बॅलन्स... बॅलन्स शिट... काय काय नाही करावं लागंत) जा माहेरी. जरा निवांतपणा तरी लाभेल.'
डोळ्यांवर आडवा हात ठेवून तिथेच सोफ्यावर मी आडवा झालो. (आयला... असे भावनाप्रधान डायलॉग बऱ्यापैकी जमतात हं आपल्याला! एक विचार!)
'एवढा त्रागा करायला काय झालं. आणि मी काही आरोप-बिरोप केलेले नाहीएत.' शोएब अख्तरने सचिन तेंडुलकरला एकदम सरपटी बॉल टाकावा तसे वाटले. 'आणि उठून बसा. तिन्हीसांजेला असं झोपू नाही. पाहिजे तर अजून एक चहा करून आणते मी.'
'साखर घालून' मी डोळ्यांवरचा हात न काढता म्हणतो.

*    *    *    *    * 

'तरीच मी म्हंटलं'
'मी म्हणणारच होते'
'हो, नं. मला वाटलंच होतं'
'मी काय काय सहन करते माझं मलाच ठाऊक'
'दादाने माझ्यासाठी चांगलं इंजिनिअर स्थळ आणलं होतं' (मी बी.कॉम् म्हणजे फडतूस.)
'मी म्हणून सासूबाईंची सगळी बोलणी सहन करते'
'(तुमच्या बद्दल) सासूबाई म्हणत होत्या ते काही खोटं नाही.'
'बाकी मला काय कळतं म्हणा. मी पडले अडाणी, तुम्ही मात्र हुश्शार.'
'माझं ऐकलं मग काय पाहिजे. सुर्य पश्चिमेला उगवेल. तरी बरं नेहमी मी आधीच सावध करून ठेवते.'
'बकरी जाते जीवानिशी, खाणारा म्हणतो वात्तड. आम्ही आपलं घरात मर-मर मरायचं. कोणाला त्याची किंमत नसते.'

अशी अनेक विनाधार वाक्य बायकोजवळ तयार असतात. वेळोवेळी (किंवा वेळीअवेळी म्हणा हवं तर...) ती तोंडावर फेकली जातात. त्यांचा उपयोग हातातून निसटलेला एखादा वाद मिटवण्यासाठी किंवा मूळ मुद्यावरून सर्वस्वी नविनच वादग्रस्त मुद्यावर उडी मारण्यासाठी केला जातो. मुद्द्याला धरून यशस्वी वाद घातलाय असं कधी होतच नाही.
'तरीच मी म्हंटलं'
ह्यावर 'काय म्हंटल?' असं आपण विचारलं तर उत्तर येतं,
'काऽऽऽऽही नाही. माझ्या म्हणण्याला ह्या घरात काही महत्त्व आहे का?'
अशा वाक्या नंतर आपण गप्प बसायचं असतं नाहीतर सर्वस्वी नविन वाद सुरु होतो. 

'मी म्हणणारच होते'
ह्यावर 'मग का म्हंटलं नाही?' असं आपण विचारल्यावर,
'तुम्हाला आवडत नाही' असं म्हणून तुमच्या आवडी-निवडीचा मी किती विचार करते असा पोकळ आभास निर्माण करायचा.
ह्या पुढे 'असं मी कधी म्हंटलं?' असं विचारलं तर,
'म्हणायला कशाला हवं. मला कळतं नं!' अशी हुकुमाची उतारी होते.

अर्थात अनंत वर्षांच्या अनुभवानंतर ह्या गोष्टी अंगवळणी पडतात. वाद कसे टाळावेत किंवा कसे आणि केंव्हा चिघळू द्यावेत ह्याचे शास्त्र आत्मसात करावे लागते. टेबलटेनिसच्या खेळात कुठे डिफेन्स करावा, कुठे ऍटॅक करावा केव्हा प्रतिस्पर्धी कसा खेळेल ह्याचे जसे ज्ञान प्राप्त होते तसे संसातातील वादामधून हे ज्ञान आपसूक मिळत जाते. तरीपण, आपल्या ज्ञानावर खूश होऊन जन्मभर विसंबून राहता येत नाही. नविन नविन व्हायरस येत असतात अँटिव्हायरस कायम अपडेट करावा लागतो. एकाचा अनुभव दुसऱ्यास अजिबात उपयोगी पडत नाही हे ह्यातील विशेष दुर्दैव म्हणावे लागेल. ज्याला त्याला स्वतःचा अँटीव्हायरस स्वतःच तयार करावा लागतो.
नाटकांच्या तालमीत जसे फक्त स्वतःची वाक्य पाठ असून चालत नाही तर इतर कलाकारांची वाक्ये देखिल आपल्याला पाठ नसली तरी निदान माहिती असावी लागतात. तद्वत, पत्नीच्या मैत्रीणींचा स्वभाव विशेषही जाणून घ्यावा लागतो. कोणात काय दुर्गुण आहेत ह्याचे ज्ञान आपल्याला असेल तर कुठून कुठला व्हायरस येण्याची शक्यता आहे ह्याचा अंदाज येतो आणि तो व्हायरस येण्या आधी अँटिव्हायरस तयार ठेवावा लागतो. हे वाटतं तितकं ईझी नसतं. पत्नीच्या मैत्रीणीचा स्वभाव विशेष तुम्ही 'जाणून' घेण्याच्या प्रयत्नात असताना तुमची पत्नी काही डोळे मिटून बसलेली नसते. उलट, तिथे त्यावेळी तिचा 'ऑन-लाइन' अँटिव्हायरस कार्यरत असतो. तुमची हार्ड-डिस्क करप्ट झालेली तिला लगेच समजते. सावधान.

'साऽऽऽवधाऽऽऽऽऽन' ऐकल्यावर पळून गेले ते एकमेव 'समर्थ' बाकी आपण सगळे 'असमर्थ'. 

*    *    *    *

तर मित्रानो आणि (बायको बघत नाही नं?) मैत्रिणींनो. ह्या सर्व लेखनप्रपंचाचा उद्देश काय?..... काही नाही. निव्वळ टाईमपास. थोडावेळ करमणूक. In positive manner भडास निकालना. थोडाफार तणाव (घरातला नाही हो, मनातला) कमी करणं. तुम्हालाही थोडे 'आरशात' पाहण्याचे समाधान. 'ह्या जगात आपण एकटेच नाही' ही भावनांच (हाय्..हाय् ती समोरच्या इमारतीतली 'भावना' नाही हं!) किती नितांत सुंदर असते, नाही?

शेवटी काय?..... तर, 'ह्याला जीवन ऐसे नांव.'