श्री रामदास स्वामींच्या लेखनाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यातला साधेपणा. अतिशय सुगम , सरळ अशी भाषा. विचारातील प्रांजळपणा आणि स्पष्टपणा. तसेच निगर्वी आणि निरलस वृत्ती. त्यांच्या लेखनात त्यांनी कुणाचीही खोटी स्तुती अथवा निंदा केलेली दिसत नाही. घरातील शहाणीसुर्ती व्यक्ती आपणांहून वयाने, ज्ञानाने सान असलेल्यांस  व्यवहारज्ञानाच्या, शहाणपणाच्या चार गोष्टी जशा सांगेल तीच रीत, तीच कळकळ. केवळ अज्ञानापायी कुणाच्याही आयुष्याची माती होऊ नये हीच  तळमळ. चारित्र्यवान, नीतीवान,  बुद्धीवान आणि  कार्यकुशल अशा व्यक्तींचा हा समाज व्हावा हीच सदीच्छा. अन्यथा सन्यासी व्रत स्विकारल्यानंतर, रामनामाचा जप करीत कुठल्या मठात शांतपणे आयुष्य व्यतीत करणे त्यांना सहज शक्य होते. परंतु लोकोद्धार, जनजागृती हेच त्यांचे जीवन ध्येय होते, म्हणून समाजातील अनेक वैगुण्ये त्यांनी टिपली, लोकांसमोर मांडली आणि त्यांपासून सावध राहण्याची शिकवणूक दिली. 

नरदेही येऊन सकळ । उधरागती (सद्गती) पावले केवळ ।

येथे संशयाचे मूळ । खंडोन गेले ॥ 

पशुदेही नाही गती । ऐसे सर्वत्र बोलती ।

म्हणौन नरदेहीच प्राप्ती । परलोकाची ॥ 

मनुष्य जन्माची महती समर्थ सांगतात.  समर्थ म्हणतात  अप्राप्य असा मनुष्य जन्म महत्प्रयासाने प्राप्तं झाल्यानंतर जो मनुष्य दुर्वर्तनाने आणि कुबुद्धीने तो वाया घालवतो तो केवळ मूढ असतो.

सांग नरदेह जोडले । आणि परमार्थबुद्धी विसरले ।

ते मूर्ख कैसे भ्रमले । मायाजळी ॥ 

आपणास मनुष्यजन्म प्राप्तं झाला ते आपले भाग्यं हे विसरून जो वर्तन करतो, त्याचे जीवन वाया जाते. अहंपणा,  मी पणा मनात धरून जो जगतो .. अंततः त्याला त्याचे फळ (शिक्षा) मिळते. आपले म्हणणे  विस्ताराने सांगण्यासाठी समर्थ मनुष्यदेहास  घराची उपमा देतात. मनुष्याचे गुण, अवगुण, विकार हे या घरातील रहिवासी असतात. मनुष्य समजतो हा जन्म माझा आहे. मला पाहिजे त्याप्रमाणे व्यतीत करीन. हा देह माझा आहे, जन्मतः मला मिळालेला आहे. त्याचा उपयोग मी माझ्या सुखासाठी, इच्छापूर्तिसाठी करीन. परंतु हा त्याचा भ्रम असतो. त्याच्यावर नियंत्रण ठेवणाऱ्या गुण-अवगुणांनी कधीच त्यात प्रवेश केलेला असतो. 

मृत्तिका खणोन घर केले । ते माझे ऐसे दृढ कल्पिले । 

परी ते बहुतांचे हे कळले । नाहीच तयांसी ॥ 

मनुष्य जन्म मिळाला आहे म्हणून वाटेल तसे वर्तन करून जो राहतो त्यास हे कळत नाही की हा जन्म ,आयुष्य जरी तुझे असले तरी त्यावर अनेकांची सत्ता चालते. त्यामुळे अंती जर दुर्गुण अथवा वाईट सवयींचा विजय झाला तर तुला सद्गती प्राप्तं होणे कठीण . आपले म्हणणे समजवण्यासाठी समर्थ म्हणतात -- किडा, मुंगी, उंदीर इ. प्राणी, दास, दासी, चोर, चिलटे हे सर्वच जण ते घर त्यांचेच आहेत असे समजतात. तेथे सुखेनैव आणि यथेच्छं निवास करतात. तेच या घराचे स्वामी आहेत असे समजतात, आणि काही अंशी ते सत्यच असते. घर म्हणजे मनुष्य देह असे समजल्यास उपरोक्तं उल्लेखलेले सर्व रहिवासी म्हणजे गुण, अवगुण, विचार आणि कर्मे हे होय. या सर्वांच्या योगेच मानवी जीवन घडत असते. म्हणजेच ते सर्व या जन्माचे नियमन आणि नियंत्रण करीत असतात. मनुष्यास हे कळत नाही आणि तो बेसावध राहतो. आणि मग त्याची अधोगती होत राहते. 

समस्त म्हणती घर माझे। हे मूर्खही म्हणे माझे माझे ।

सेवट जड झाले ओझे । टाकिला देश ॥