तो परतला त्या वेळी क्लबरुम रिकामी झाली होती. खाली सिगारेटच्या थोटुकांचा ढीग व टेबलावर अस्ताव्यस्त पत्ते.इतक्या वेळ निरनिराळ्या भावना धारण करून नाचणारे पत्ते आता निर्जीव पडले होते. ना सुख, ना दु:ख, ना अर्थ. प्रत्येकाने आपला अर्थ आपण पाहायचा.

बाहेर आता पावसाची सौम्य झिमझिम अंधाराच्या पाटीवरील गिजबिजाटाप्रमाणे सुरू झाली होती. केळकर कसाही छत्री विसरून गेला होताच. दत्तूने ती छत्री उचलली व तो एकटाच घराकडे चालू लागला.

ओलसर रस्ता सुस्त पडलेल्या सापाप्रमाणे चकाकत होता. त्यावरील दिव्याच्या प्रतिबिंबाच्या वाकड्यातिकड्या रेषा सळकेच्या वेदनेप्रमाणे दिसत. मध्येच मोटारीच्या लाल दिव्यांचा शिडकावा दिसे. त्यामुळे लालनिळ्या जखमा मधूनमधून फुटल्याप्रमाणे दिसत.

तो घरी आला. छत्री बंद करून ती कोपऱ्यात ठेवतो न ठेवतो तोच मोहनचा हात धरून त्याला ओढत आणीत सुधा बाहेर आली. नेहमीच्या तक्रारीचा खास अंक तयार होता. मोहनने शेजारच्या शिंपिणीला चिंध्यांची बाहुली म्हटले होते, व ती बोंबलत आली होती. नव्या शर्टावर त्याने तळहाताएवढा शाईचा डाग पाडला होता व टारझन म्हणून कपड्यांच्या दोरीला लोंबकळताच दोर तुटून ढीगभर कपडे अस्ताव्यस्त पडले होते. व...

आपण तो लालनिळ्या रंगाच्या जखमा अंगावर घेणारा रस्ता आहोत व आपल्यावरून माणसे पचक पचक पावले टाकीत चालली आहेत, असे दत्तूला वाटले. त्याने कोट खुंटीवर ठेवला व तेथेच निर्विकारपणे तो खुर्चीवर पसरला.
"पण बेबी कुठाय? त्याने त्रासिकपणे विचारले. पत्नी, मुलगा, मुलगी. निदान येथे तरी चांगला सिक्वेन्स जमू द्या! दूर कुठे तरी रेखा अशीच पाहात बसली असेल.

या आधी: एका प्रोग्रामरची 'अनु'दिनी

'आपण शोधत असलेली वस्तू आपल्याला शोधाच्या सर्वात शेवटी का सापडते?'
'सोपं आहे. वस्तू सापडल्यावर आपण शोधणे थांबवत असल्याने वस्तू सापडण्याची क्रिया नेहमी शेवटच्या क्रमांकालाच येणार.'
'बरं मग समजा वस्तू शोधाच्या शेवटीच सापडू नये, आधीच सापडावी म्हणून आपण काय करु शकतो?'
'अं..... साधा सोपा पर्याय म्हणजे वस्तू सापडल्यानंतर पण शोधत रहायचं. म्हणजे वस्तू शोधाच्या 'शेवटी' सापडली असं होणार नाही.'(हाय की नाय अक्कल?)
'मग प्रोग्रॅममधली चूक शोधाच्या शेवटीच कशीबशी सापडते त्याला पण असंच करता येईल ना? चूक सापडल्यावर पण तीच चूक एक दोन दिवस शोधत बसायचं. म्हणजे चूक 'शेवटी' सापडल्याची खंत मनात राहणार नाही.'

खूप वर्षांपूर्वी एक कथा वाचण्यात आली होते. कथेचे नांव, लेखकाचे नांव आता साफ विसरून गेलोय पण गावात वाढल्याने त्या कथेचा विषय चांगलाच लक्षात राहिला. ग्रामीण भागातल्या राजकारणाचा विषय पुस्तकात होता. मनोगतावर आल्यावर ह्या विषयावर काहीतरी लिहावेसे सतत वाटत होते, महाराष्ट्रात स्थानीय स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांचे निकाल हाती येत आहेत. ह्या पार्श्वभूमीवरील लेखन आजवर मनोगतावर झालेले नसल्याने आज ही कथा येथे देत आहे. कथा खूप मोठी आहे कारण विषयही तितकाच मोठा आहे.
जिल्हा पंचायत व ग्राम पंचायत ह्या दोन वेगवेगळ्या स्वायत्त संस्था आहेत. ज्या गावांची लोकसंख्या मर्यादित असते तेथे ग्रामपंचायती मार्फत कामे केली जातात. पण जनसंख्येची मर्यादा ओलांडल्यावर तिला जिल्हा पंचायतीचा दर्जा प्राप्त होतो. एका जिल्ह्यात बरेच तालुके असतात. प्रत्येक तालुक्यात गांवे समाविष्ट केलेली असतात. प्रत्येक गांवातून वस्त्या, पाडे इत्यादी उपविभाग पाडले जातात. छोट्या गावांत सरपंच व/वा पोलिस पाटील कारभार बघतो तर थोड्या मोठ्या गांवात ग्रामपंचायती मार्फत कारभार केला जातो. येथे टर्मिनॉलॉजीची (व्याख्येची) सरमिसळ होऊ नये म्हणून हा खुलासा करणे भाग पडत आहे. कथा वाचताना कुठेही व्याख्येची सरमिसळ माझ्या चुकीने झाली असल्यास किंवा वाचक स्वतः: गोंधळल्यास ही टीप जरूर वाचावी...... सर्व खुलासे प्रतिसाद देण्यापूर्वी होतील.
सरकारने स्थापीत केलेल्या सर्व स्वायत्त संस्थांचा शक्य तितका अभ्यास करून ही कथा लिहिली आहे..... कुठे त्रुटी आढळल्यास माझे ज्ञान वृद्धिंगत करणारे प्रतिसाद अवश्य द्यावेत. ह्या संदर्भात इतर मनोगतींचा काही अभ्यास असल्यास जरूर नमूद करावा जेणे करून वाचकांसाठी नेमक्या माहितीचा प्रसार होईल.
ह्या कथेची कल्पना नक्कीच त्या पुस्तकावरून मिळाली. गेले काही महिने ह्यावर लिखाण सुरू होते. कथा ज्या पुस्तकातल्या विषयावर आधारित आहे, त्याचे नांव - लेखकाचे नांव हे आठवत नसल्याने त्याचा उल्लेख करता येत नाही त्याबद्दल खेद आहे परंतु विषयाची कल्पना सोडल्यास बाकी सर्व मेहनत माझी आहे ह्याची खात्री बाळगा.
   कथा आवडली तर त्याचे श्रेय त्या अनामिक लेखकाला नक्की द्या....... न आवडल्यास मी कुठेतरी कमी पडलोय असे समजा.
      ~धन्यवाद~
     ************************
                     तेजस्विनी ~ भाग पहिला.