मूळ लेखात दिलेले आलेख पुन्हा मराठीत रूपांतरित करून येथे दिलेले आहेत. हे बनवताना लेखांतील आलेख ज्या विदावर आधारित आहेत त्या विदांचा मागोवा घेऊन त्यांवर बेतलेले आहेत. असे आलेख मराठीत सादर करण्यासाठी मनोगतावर घडवल्या जाणाऱ्या सुविधेच्या घडणीतले हे पहिले पाऊल आहे. त्यात सुधारणेला अद्याप भरपूर वाव आहे.

लेखातील संदर्भ : तेलही गेलं... (भाग २)

विदाधार :

अमेरिकेचे तेल उत्पादन

मी खूप आधी सिद्ध समाधी योग केला होता. त्यात काही प्राणायामांचे प्रकार शिकवले होते. जवळपास मी ते सर्व विसरलो आहे. ते कुणास ठाऊक असल्यास मला सांगता का?

आम्ही आमचं सामान घेऊन राजेंची खोली गाठली. आणि पुन्हा एकदा उडण्याची वेळ आली. भारंभार पसरलेली पुस्तकं आणि कॅसेट्स. पुस्तकांचे विषयदेखील अफाटच. 'द ताओ ऑफ फिजिक्स'पासून ते 'मी माझा'पर्यंत. काही पुस्तके चक्क झेरॉक्सच्या स्वरूपात होती. पण नीट बांधलेली. कॅसेट्स शास्त्रीय संगीत आणि गझलांच्या. एका कोपऱ्यात हारीने बाटल्या लावून ठेवलेल्या होत्या. सगळ्या रिकाम्या. ही बाहेरची खोली. आतल्या खोलीत सारं ठीकठाक. तिथं माणसाची हालचालही कदाचित नसावी.

v   भाषा

राजेंची कहाणी सुरू झाली.
"शिबिरानंतरचं वर्ष व्यवस्थित, काही कारणानं स्टेज सुटलं, गर्द, नंतर इंजेक्शन्स, मुंबई, अंडरवर्ल्ड, घोडा, रावसाहेबांशी संबंध, व्यसनांतून बाहेर, रावसाहेबांमुळंच मंत्रालय हे ‘करियर’..." राजे. घोडा शब्दापाशी पिस्तुल, रिव्हॉल्वरची खूण.
फक्त स्वल्पविराम असलेलं हे तुटक शब्दांचं वाक्य. आधीच्या प्रत्येक स्वल्पविरामामध्ये खंत, खिन्नता, अपराधीपणा आणि शेवटच्या करियरवर एक छद्मी हास्य. वाक्य बोलून झाल्यानंतर एक दमदार झुरका.

संध्याकाळी साडेसात. आमदार निवासाच्या गेटमधून बाहेर पडून उजवीकडे वळलो. राजे समोरच उभे होते. बरोबर कोणी दोघं - तिघं होते. त्यांच्याशी काही वाटाघाटी सुरू असाव्यात. अगदी हळू आवाजात कुजबुज. आम्ही दोनेक पावलं अलीकडंच होतो, त्यामुळं तिथंच थांबलो. काही क्षणांतच त्यांचं आमच्याकडं लक्ष गेलं आणि "अरे यार, या की इकडं," अशी साद आली. खणखणीत आवाजात. मला वाटतं, रस्त्यावरच्या इकडच्या-तिकडच्या आठ-दहा जणांनी तरी वळून आपल्याला कोण बोलावत नाही ना हे पाहून घेतलं असावं नक्की.
बरोबर असलेल्या मंडळींना निरोप देऊन आम्हाला सोबत घेऊन राजे निघाले. 'सम्राट'च्या अलीकडं आम्ही रेंगाळलो.