शुद्धलेखन नियम

काही वर्षांपूर्वी 'लोकसत्ता' मध्ये सत्यशीला सामंत नामक विदुषीने जुन्या व शासन-पुरस्कृत नवीन शुद्धलेखन नियमांवर दोन दीर्घ लेख लिहीले होते. ते नेटवर कुठे उपलब्ध आहेत का? दुवा ठाऊक असल्यास कळवावे.


नवीन नियमांनी त्रस्त,
मिलिं

शुद्धिचिकित्सक

मनोगतच्या एका सदस्याचे हे निरीक्षण आहे.



परंतु या site वरील लेख, विचार वाचताना एक गोष्ट मात्र जाणवली, ती म्हणजे काही ठिकाणचं अशुद्ध मराठी. (हे माझं लिखाणही त्याला अपवाद आहे असं मी म्हणत नाही). पण केवळ र्‍हस्व दीर्घाबाबत मी बोलत नाहीये. तर टंकलेखनातील चुकांबद्दलही काही लेखांमध्ये थोडा निष्काळजीपणा दिसत आहे. उदा. n वापरुन 'न' हे अक्षर तयार होत आहे, पण 'ण' लिहिण्यासाठी मात्र N लिहिणे आवश्यक आहे. तेवढी ही काळजी काही लोक घेत नाहीयेत.

ले व ल्या

खालील वाक्ये वाचा-


१. ...असे हल्ली विचारले जाते.
   ... असे विचारल्या जाते.


२. माझ्याकडून असे म्हटले गेले.
    माझ्याकडून असे म्हटल्या गेले.


३. अमाप पीक घेतले गेले.
    अमाप पीक घेतल्या गेले.


४. अनेकदा असे केले जाते.
   अनेकदा असे केल्या जाते.

खरा शब्द कुठला?

मृदुलाताईंनी मला वैयक्तिक निरोपाने एक प्रश्न विचारला होता.  आंतर्देशीय म्हणजे देशान्तर्गत का दोन (किंवा) अधिक देशामधला असा तो प्रश्न होता.  मला वाटले की जाणकार मनोगती याचा उकल चांगला करतील.  सध्या माझा मेंदू एव्हढा कार्यक्षम नाही.

प्रस्तावना

प्रस्तावना


'सूर्य उगवलाच नाही तर' ह्या विषयावर आपण एकदा तरी निबंध लिहिला असेल. प्राथमिक शाळेतल्या विद्यार्थ्यांना 'सूर्य उगवला नाही तर दिवस उजाडणार नाही, म्हणजे आई सकाळी लवकर उठवणार नाही, जास्त वेळ झोपता येईल आणि शाळेत जावे लागणार नाही' असा आनंद असतो. माध्यमिक शाळेतल्या विद्यार्थ्यांना शास्त्र विषयांमधून सूर्याच्या अस्तित्वावर पृथ्वीचे अस्तित्व कसे अवलंबून आहे आणि म्हणून असलेले सूर्याचे अनन्यसाधारण महत्व अशी माहिती मिळालेली असते. आजची सजीवांस जगण्यास योग्य असलेली परिस्थिती पृथ्वीवर निर्माण करण्यामधे चंद्राचाही वाटा असला तरी 'चंद्र नसता तर' असा निबंध मात्र कधी लिहायची वेळ शालेय जीवनात येत नाही. चंद्राचे वाङमयातील स्थान बरेचसे 'सुंदर-तरतरीत- गोर्‍या' चेहर्‍याच्या विशेषणापुरतेच मर्यादित राहिले आहे. चन्द्राच्या निर्मितीपासून (ज्या संदर्भात अनेक संकल्पना (thiories) अस्तित्वात आहेत) पृथ्वीच्या हवामानामधील दीर्घकालीन बदलांसाठी (सूर्याएवढा नसला तरी) चंद्रही जबाबदार आहे.

व्हेज - पुलाव (पांढरा)

वाढणी
७-८ खवय्यांसाठी

पाककृतीला लागणारा वेळ
45

जिन्नस

  • ३ वाट्या जुने बासमती (लांब दाणा असलेले) तांदूळ
  • (सर्व मिळून) १ वाटी गाजर, फरसबी, मटार, मक्याचे दाणे, फ्लॉवर
  • १०-१२ काळी मिरे
  • ४-५ लवंगा
  • २ तुकडे दालचीनी (प्रत्येकी १ इंच)
  • ४-६ हिरवी वेलची
  • २ मसाला वेलची
  • १ टी स्पून शाहीजिरे
  • २ तमालपत्र
  • अर्धी वाटी चिरलेली हिरवीगार कोथिंबीर
  • मीठ चवी पुरते
  • अर्धीवाटी साजूक तूप

मार्गदर्शन

मनोगतवर गरज वाटू लागलेल्या सोयी

मनोगत वाढत आहे आणि वाढीमुळे होणाऱ्या अनेक अपरिहार्य गोष्टी इथेही घडू लागल्या आहेत. लेखनाचा दर्जा - निव्वळ जास्त मिसळीमुळे घसरू लागला आहे. सभासदांची संख्या वाढत आहे हे उत्तमच आहे, परंतु वाढलेल्या लेखसंख्येमुळे उत्तम, चांगले आणि फारसे चांगले नसलेले असे लेखन ओळखण्यास जास्त श्रम पडू लागले आहेत.

ह्यावर एक उपाय आहे तो लेखांना 'दर्जा देण्याची सोय' (rating) आणि 'लेखांवर दर्जानुसार अथवा लोकप्रियतेनुसार चाळणी लावण्याची सोय' (filtering according to rating or popularity).