लाडके साहित्यिक श्री. ना. गेले.

त्यांना श्रद्धांजली वाहात आहे.

याबाबत वर्तमानपत्रातून सर्व माहिती येईलच.  मनोगतातर्फे आणि मनोगतींतर्फे ही श्रद्धांजली लिहीत आहे.  बाकी लिहिण्याची मनःस्थिति नाही.

नतमस्तक,
सुभाष

आज २३ मार्च. हुतात्मा भगतसिंग, हुतात्मा राजगुरू आणि हुतात्मा सुखदेव याच्या हौतात्म्याचा स्मरणदिन.

हुतात्मा भगतसिंग याचे राष्ट्रकार्य आणि राष्ट्रभक्ति याविषयी सामान्य माणसांनी काय लिहावे? आज या महान क्रांतिकारकांच्या हौतात्म्यदिनी संसदेतील बॊम्ब स्फोटाची हकिकत मी सादर करू इच्छीतो, ज्यात आपल्याला हुतात्मा भगतसिंग यांचा एक नवा पैलू दिसून येइल, आणि तो म्हणजे परखड ध्येयवाद.

मनोगतींनो,

काही त्रुटीमुळे प्रतिमा दिसू शकत नाहीत, लेखाला अभिप्राय आल्याने संपादितही करता येत नाही त्यामुळे प्रतिमा इथे देत आहे.

पुन्हा एकदा अभिप्रायाबद्दल धन्यवाद आणि प्रतिमा न उमटवू शकल्याबद्दल क्षमस्व!

हाच तो पिंपळ

रस्ता ओलांडून गेल्यावर काकू समोरच्या डोंगरावर एक नजर टाकते आणि चालायला सुरवात करते. डोक्यावरचे ऊन खूपच रणरणते.

"चला पहिला चढ गेला!! आता दुसरा"

"आई गं! हा दुसरा चढ तर किती अवघड आहे! पण हा चढून गेला की निम्याच्यावर अंतर आपण पार पाडू आणि मग शेवटचा चढ गेला की सुनिताचे घर दिसेलच. रस्त्यावर शुकशुकाट. मध्येच एखादे वाहन, किंवा असेच कोणीतरी चालत असलेले. निरनिराळे रंगीबेरंगी पक्षी तोंडाने "चुक चुक"  आवाज करत फांदिवर झोका घेत बसलेले.

गुंगीमधून शुद्धीवर येत असतांना प्रमिलाला कसल्या तरी स्पर्शाची जाणीव झाली. जड झालेल्या डोळ्यांच्या पापण्या किलकिल्या करून तिने पाहिले. नर्स तिचा रक्तदाब पहात होती. प्रमिलाने डोळे उघडलेले पहाताच तिने लगेच तिला अभिवादन करून "आता कसं वाटतंय्?" असे विचारले. प्रमिलाने एक क्षीण स्मितहास्य करायचा प्रयत्न केला. मणामणाने जड झालेले ठणकणारे अंग, त्यावर एवढे मोठे बॅंडेज बांधलेले, हाताच्या पंजाच्या मागे सुई खुपसून लावलेले सलाईन या सगळ्या परिस्थितीमध्ये तिला इतकेच करणे शक्य होते. "आता अजीबात जागचं हलायचं नाही. कांही लागलं तर ही हाताशी ठेवलेली बेल वाजवायची. कांही काळजी करू नका. सगळं ठीक होऊन जाईल." वगैरे वाक्ये नर्स सराईतपणे बोलत असतांनाच प्रमिलाची भिरभिरती नजर कुणाला तरी शोधत आहे असे नर्सला दिसले. हंसून ती म्हणाली, "तुमचे मिस्टर बाहेर बेंचावर बसले आहेत. आता या वेळी इथे स्त्रियांच्या कक्षात त्याना यायची परवानगी नाही, पण फक्त एक मिनिटासाठी त्यांना मी आत सोडते. त्यांच्याबरोबर बोलत बसायचं नाही बरं."

तो चिमुरडा जे काही सांगत होता ते ऐकून मला ठीक १७ वर्षांपूर्वी मी पहिल्यांदा मणिबेलीत गेलो होतो, त्याची आठवण झाली. तशी ती का व्हावी याला काही कारण नव्हतं. असेलच तर ते माझ्या समोर अथांग पसरलं होतं. १९९० साली मी पहिल्यांदा तिथं गेलो तेंव्हा नदीचं पात्र अवघं २० मीटर खोलीचं होतं. त्यावेळी ते महाकाय धरण अवघ्या २७ मीटरवर होतं. त्यावेळी एका छोट्या डुंगीतून आम्ही ती नदी ओलांडली होती. आता तिथं एक महाकाय जलाशय झाला होता. आता ती नदी डुंगीतून ओलांडण्याची कल्पनाही अंगावर शहारे उमटवून गेली. आणखी एक गोष्ट होती. त्यावेळी ती नदी वहात होती. आत्ता मात्र ती निशब्द होती. तेंव्हा आणि आत्ता समान असणारी एकच गोष्ट होती: युगानुयुगे त्या नदीने आधार दिलेले जीवन आजही तसंच होतं जसं तेंव्हा, १७ वर्षांपूर्वी, मला जाणवलं होतं. तसंच हा शब्द मी अत्यंत जाणीवपूर्वक वापरतोय.

वड आणि पिंपळ हे आमच्या बालपणी सर्वत्र मुबलक दिसणारे वृक्ष. वड म्हणजे साक्षात डोक्यावर जटा वाढवून दाढी थेट जमिनीवर रुळवीत दोन्ही हात पसरून बसलेल्या साधुसारखा भासायचा तर पिंपळ त्याच्या नव्या कोवळ्या लालसर पानांमुळे मोठा आकर्षक दिसायचा. शिवाय एकाच वेळी जमिनीवरचे विराट रुप आणि कुठेतरी सांदी-कोपऱ्यात उगवलेले रोपटे अशा टोकाच्या रुपात पाहुन पिंपळाविषयी गंमत वाटायची. ठाण्याला तुरुंगाजवळच्या भल्या मोठ्या पिंपळावर असंख्य वटवाघळांचे वास्तव्य कायम; त्यामुळे तो पिंपळ मात्र अगदी नकोसा वाटायचा.

दिवसभराच्या विमानप्रवासानं आखडलेलं अंग एकदम मोकळं होत होतं. मस्त गरम पाण्यानं आंघोळ, तीही बादलीतून तांब्या तांब्यानं पाणी घेत. कितीतरी दिवसात असा योग आला नव्हता. निख्या लग्न झाल्यावर एकदम गृहस्थ झालाय. काकाच्या घरचा पितळ्याचा तांब्या वगैरे आलाय इकडे. मी जरा निवांत होतोय तितक्यात निख्या बाहेरून हाका मारायला लागला. "साइटवर जायचंय लगेच. लवकर ये बाहेर..." पटापट टॉवेल गुंडाळून बाहेर आलो, तर निख्या तिथेच बाहेर उभा आणि सोबत केतकीही रखुमाईसारखी. आता परत बाथरूमध्ये पळावं की आल्या प्रसंगाला शौर्यानं तोंड द्यावं अश्या द्विधेत मी, आणि हे दोघे आपले भराभर बोलतायत.