बबआतापर्यंत आपण चार पात्रांची ओळख पाहिली. रोर्क आणि डॉमिनिक हे कथानकाचे आधारस्तंभ आहेत. तर पीटर आणि टूही हे त्यांचे वेगवेगळ्या स्तरांवरचे विरोधक.

आता आपण दोन पात्रांशी ओळख करून घेऊया, आणि मग कथेला सुरूवात!

गेल वायनांड

गेल हा क्षमतेच्या दृष्टीने रोर्कला सर्वात जवळचा आहे. हेल्स किचन ह्या न्यूयॉर्क मधल्या झोपडपट्टीत जन्मलेला आणि वाढलेला गेल अत्यंत हुशार आणि कर्तबगार आहे. लहानपणापासून आपल्या सर्जनशीलतेला "तुला इथे लुडबुड करायला कोणी सांगितलंय? तू इथला मालक नाहीयेस मनमानी करायला" अशा हिणकस शेऱ्यांनी घातला गेलेला बांध न जुमानता स्वतःच्या विजिगिषु वृत्तीच्या बळावर त्याने स्वतःचं भविष्य घडवलं. रोर्कप्रमाणेच त्याला ही स्वतःच्या क्षमतेवर गाढ विश्वास आहे, आणि समाजाबद्दल घृणा. त्याला ही रोर्कप्रमाणेच दुय्यम क्षमतेच्या लोकांबद्दल तिरस्कार आहे. प्रसिद्धी माध्यम (वृत्तपत्र, न्यूजरील्स) आणि जंगम मालमत्ता ह्यांचं प्रचंड साम्राज्य गेलने उभं केलं आहे, त्याला नालायक ठरवणाऱ्या समाजाच्या नाकावर टिच्चून. पण हे करताना त्याने रोर्क पेक्षा वेगळा मार्ग अवलंबला. आपल्याला हवी असलेली सत्ता आणि सामर्थ्य मिळवण्यासाठी त्याने स्वतःचं ईमान विकलं. ज्या समाजाची, त्यातल्या रुचिहीन लोकांचा त्याला तिटकारा आहे त्यांना दुर्लक्षिण्याऐवजी गेलने त्यांच्या सवंगतेला खतपाणी घातलं, आणि त्यांना हवं ते पुरवण्याचं काम केलं. हे करत असताना त्याचं मन त्याला खातच होतं, बजावत होतं की तू तुझं ईमान विकून ही सत्ता मिळवतो आहेस. तरीही सत्तेची धुंदी आणि एकदा सत्ता हातात आली की मग मी जग बदलू शकेन असा अहंभाव ह्यामुळे त्याची नैतिक घसरण होतच राहिली. पुढे त्याला डॉमिनिक भेटली, फार वेगळ्या परिस्थितीत, तर तिच्यातल्या नैतिकतेवर आणि अर्थातच सौंदर्यावर तो भाळला आणि प्रेमात पडला. मग रोर्कशी मैत्री झाली आणि त्याला जाणवलं की जो मार्ग रोर्कने स्वीकारला आहे त्यावर आपण चालू शकत नाही, आणि इथे त्याचा पराभव झाला. त्याने स्वतःला बदलण्यासाठी, समाजाला बदलण्यासाठी स्वतःच्या सत्तेचा वापर केला, पण यशस्वी झाला नाही. गेल हा माझ्या मते could-have-been रोर्क आहे.

पहिल्या दोन भागात आपण हॉवर्ड रोर्क आणि डॉमिनिक फ्रँकन ह्यांची ओझरती ओळख करून घेतली. अदितीने म्हटल्याप्रमाणे ही दोन पात्रं ही ह्या कथानाकाचा पाया आहेत. रोर्क हा अविचल असा स्वतःवर आणि स्वतःच्या तत्त्वांवर विश्वास ठेवणारा, तर डॉमिनिकचा प्रवास संदेहापासून (रोर्कसारख्यांच्या ह्या जगातील यशाबद्दलचा संशय) खात्रीपर्यंत झालेला.

जिने रोर्कवर पाहताक्षणीच जीव ओवाळून टाकला, त्या डॉमिनिक फ्रँकनचं पात्र फारच अप्रतिमपणे आयन रँडने मांडलं आहे.

रूपगर्विता असण्याशिवाय डॉमिनिक ही अत्यंत कुशाग्र बुद्धीची रसग्राहिकापण आहे. तत्कालीन, किंबहुना एकंदरीतच अशा सुंदर, उच्चभ्रू समाजातल्या स्त्रीयांकडून समाजाच्या ज्या अपेक्षा असतात त्यांच्या बरोबर विरुद्ध असं तिचं वर्तन आहे. डॉमिनिकचा व्यक्तीवादावर, माणसातल्या "जिनियस"वर जबरदस्त विश्वास आहे. आणि बांडगुळांचा मनापासून तिटकारा. परंपरेच्या नावाखाली चालणाऱ्या प्रतिगामी चालीरीती आणि त्यामागे असणाऱ्या समाजघटकांबद्दल तिला अत्यंत घृणा आहे. पण त्याचबरोबर तिच्या दृष्टीने समाजाची रचनाच अशी केली गेली आहे, कि रोर्क सारखा माणूस कितीही बरोबर असला, तरी सामाजिक प्रणाली त्याच्यासारख्यांना अडसर समजून नेस्तनाबूत करेल अशी तिची पक्की धारणा आहे. अशा भ्रष्ट जगाकडून रोर्कची निर्भत्सना होईल, त्याच्यातील जिनियस हरेल ह्या खात्रीने ती ते रोखण्यासाठी फारच वेगळं पाऊल उचलते...

मित्रांनो

पहिल्या लेखात 

मित्रांनो

पहिल्या लेखात आपण आयन रँडच्या बद्दल थोडंसं वाचलं. ह्या लेखमालेचा उद्देश तिच्या "दि फाउंटनहेड" ह्या कादंबरीचा संक्षिप्त स्वैर अनुवाद करून देणं हा असल्याने, ह्या पुढे आपण कादंबरीकडे वळू या.

दि फाउंटनहेड

आयन रेंड ह्या जगप्रसिद्ध लेखिकेच्या दि फाउंटनहेड ह्या पुस्तकाचा संक्षिप्त अनुवाद करण्याचं धाडस करतो आहे, सांभाळून घ्या!

कथानकाला हात घालण्याआधी जरा लेखिकेबद्दल आणि तिने प्रचलित केलेल्या तत्वज्ञानाबद्दल जरा थोडं बोलू. लेखिकेचा जन्म 1905 साली रशियात झाला, एका सुखवस्तू, राजघराण्याशी जवळीक असणार्‍या घराण्यात. तिचं मूळ नाव होतं अलिसा झिनोविएव्ना रोसेनबाऊम. तत्त्कालीन रशियाचा सार्वभौम सम्राट झार निकोलस दुसरा ह्याच्याशी तिच्या कुटुंबाचे फार जवळचे संबंध होते. त्यामुळे बालपण एकदम सुखात गेलं. अभ्यासात तिला विशेष गती होती, आणि अंगभूत हुशारीमुळे ती नवीन गोष्टी भरकन आत्मसात करून पुढच्या आव्हानाच्या शोधात असायची.

                          ॥ सद्गुरूनाथाय नमः ॥

अभंग # २
चहू वेदीं जाण षट्शास्त्रीं कारण । अठराही पुराणे हरिसी गाती ॥
मंथुनी नवनीता तैसें घे अनंता । वाया व्यर्थ कथा सांडी मार्गु ॥
एक हरि आत्मा जीवशिवसमा । वाया तूं दुर्गमा न घाली मन ॥
ज्ञानदेवा पाठ हरि हा वैकुंठ । भरला घनदाट हरि दिसे ॥