आरती प्रभू/चिंतामणी खानोलकर

आरती प्रभू ह्यांच्या 'नक्षत्राचं देण' ह्या काव्यसंग्रहाला १९७८ साली साहित्य अकादमीचा पुरस्कार मिळाला.

त्यांच्या चानी, कोंडूरा ह्या कादंबऱ्या तसेच 'एक शून्य बाजीराव' ह्या पुस्तकाबद्दल कुणी माहिती देऊ शकेल का?

आरती प्रभू ह्यांच्या दिवेलागण आणि नक्षत्रांचे देणे ह्यातील तुम्हाला आवडलेली एखादी कविता सुद्धा इथे टाईप करावी. त्यांची आणखी काही पुस्तके माहिती आहेत का?

आखाती मुशाफिरी (१३)

उद्या मला तुरुंगात पाठवले जाणार होते.
--------------------------------------

          मार्स्टर्न साहेबांनी चौकशीचा जो कांही फार्स केला त्याचे मला कांही नवल वाटले नाही. तो माणूस तसा कोणालाच आवडत नसे. दिवसभर वातानुकूलित कक्षांत खुर्ची उबवत बसणे आणि कोणत्याही कामांत विनाकारण लक्ष घालून चमत्कारिक निर्णय देऊन चालत्या गाडीला खीळ घालणे हे त्याचे उपद्‌व्याप. खरं पाहता मुदीर म्हणजे सर्वेसर्वा असतो. कंपनीचा मालक-शेख कधीही कामकाजांत अथवा निर्णय प्रक्रियेत लक्ष घालीत नसें. एकतर तो आणि त्याचा ज़नानखाना कांही सणावारापुरतेंच  कतारमध्यें वास्तव्याला असत. एरवी इंग्लंड फ्रान्स अशा देशांत मौजमजा करीत कालक्रमणा करीत असें. सर्व प्रकारची मुखत्यारी (power of attorney) मुदीरला दिलेली असें. मुदीर जर मनांत आणतां तर या मार्स्टर्न साहेबालाही इंग्लंडला परत पाठवू शकला असता. पण तसें करणे तर दूरच, मुदीर मार्स्टर्न साहेबाला, त्याच्या मनमानीला किंचितसाही विरोध करू शकत नव्ह्ता. कारण मार्स्टर्न शेखच्या खास मर्जीतला माणूस होता. आणि ती मर्जीही अशा करतां कीं मार्स्टर्नची बायको इंग्लंडला एक यशस्वी पर्यटन व्यवस्थापक (travel task master) म्हणून व्यवसाय करीत होती आणि शेखच्या सर्व पर्यटनांची व्यवस्था ती बघत असे. पण तें कांहीं कां असेना, मुदीरचे तटस्थ वागणे मला आवडले नाही. कदाचित्‌ हा मामला त्याच्या दृष्टीने फार किरकोळ असेल. म्हणून तो कांही बोलला नसावा अशी मी मनाची समजूत करून घेतली. शेवटी ’याला आता तुरुंगात जाऊ देत’ असें मुदीर म्हणाला तेंव्हा त्याच्या चेहऱ्यावर एक मिस्कील स्मित मात्र नक्की होते.

जाणत्या राजाला मानाचा मुजरा......

निश्चयाचा महामेरू । बहुत जनांसी आधारू ।
अखंड स्थितीचा निर्धारू । श्रीमंत योगी ॥
यशवन्त, किर्तीवन्त। सामर्थ्यवन्त, वरदवन्त ।
पुण्यवन्त, नितीवन्त । जाणता राजा ॥

महाराष्ट्राची राजभाषा कोणती ? हिन्दी की मराठी ?

संदर्भ : महाराष्ट्र टाइम्स दि. २१ फ़ेब्रुवारी २००७ मधील बातमी "बॉलिवूडच्या तालावर पोलिसांच्या स्पर्धा" { पृ. १२}

वरील बातमीवरून असे दिसते की ठाणे येथे दिनांक २१ फ़ेब्रुवारी २००७ ते २३ फ़ेब्रुवारी २००७ या कालावधीत पार पडलेल्या महाराष्ट्र राज्य पोलीस क्रीडा स्पर्धेचे विषयगीत {theme song} म्हणून सहाय्यक पोलीस आयुक्त श्री. बिपीन बिहारी यांच्याकडून एक हिंदी गाणे लिहून घेण्यात आले. त्याला एक हिंदी भाषक संगीतकाराने संगीत दिले व एका हिंदी भाषक गायकाने ते गायले. हा सर्वच प्रकार महाराष्ट्राच्या शासनाला विशेषतः गृहखात्याच्या अधिकाराखालील महाराष्ट्र राज्य पोलीस विभागाला लज्जास्पद आहे. हिंदी ही केंद्र शासनाची राजभाषा व संपर्क भाषा आहे. ती महाराष्ट्र शासनाची राजभाषा कधी पासून झाली? पोलीसदल म्हणजे सैन्यदल नव्हे. ते संबंधित राज्याच्या गृहखात्याच्या अधिकाराखाली असते. महाराष्ट्रशासनाची राजभाषा मराठी आहे. महाराष्ट्रराज्य पोलीस क्रीडा स्पर्धा या आंतर राज्य पोलीस क्रीडा स्पर्धा नव्हत्या. त्यांचा आवाका महाराष्ट्रापुरता मर्यादित होता. त्यामुळे या स्पर्धेचे विषयगीत [theme song] मराठीच असायला हवे होते. हा केवळ राजशिष्टाचार भंग नसून मराठी जनतेचा व भाषेचा अपमान आहे.

शब्द साधना - १२.

कृपया मराठी शब्द सुचवा, वापरा आणि इतरांनाही मराठी शब्द वापरण्यासाठी प्रोत्साहीत करा.

  1. रस्त्यात येताना तो मला क्रॉस झाला.
  2. तो मला अकारणच क्रॉस करत होता.
  3. वाहने सांभाळुन चालवावी. ओव्हरटेक करु नये.
  4. मिक्सर मिळेळ का ?
  5. टिव्ही आणि केबलला थोडे बंद करावे लागेल, परीक्षेचे दिवस आले आहेत ना!
  6. तुमच्या फ्रिजमध्ये हे ठेवाल का? पुढच्या महिन्यात फ्रिज घ्यायचा आहे.
  7. फॅनच्या ब्लेडशी खेळु नकोस, इजा होईल.
  8. फॅनच्या मानेत मशिन ऑईल लावावे.
  9. स्पिकरफोन ऑन कर बरे, सगळ्यांना ऐकता येईल.
  10. अभ्यासाची रिव्हिजन करुन घे.
  11. हे त्याचे व्हर्जन आहे, मला वेगळेच सांगायचे आहे.

द्वारकानाथ

छुपे तुझे हे मनसुबे फुलण्याचे

आमच्या अंगणातल्या चेरीच्या झाडा, तुझ्या निष्पर्ण छायेखाली बसुन मी तुझ्याशी हे हितगुज करते आहे. वसंताची चाहुल देणार्‍या आल्हाददायी वार्‍याच्या झुळुकीवर तुझ्या वाळलेल्या फांद्या डोलताहेत. त्या फांद्यांवरून खाली नजर घसरली की खालच्या गुलाबांची कोवळी पालवी उन्हात लकाकताना तुला दिसत असणार. त्याच्या पलिकडे पिवळी धम्मं फुललेली डॅफोडिल्सही ही तुला दिसत असणार. गेल्या वर्षाअखेरही जेव्हा विशेष थंडी पडली नाही, तेव्हा फोरसिथियाचे बिंग तर अवेळीच फुटले होते. तू पण झाला होतास का रे तेव्हा ऋतुबावरा? मनातल्या मनात तरी?

वृद्धाश्रम (उर्वरीत)

एका अनपेक्षीत क्षणी मला त्या सशांच्या जागी दोन चेहरे दिसले......
एक माझा व एक माझ्या सौभाग्यवतीचा !

सौ. ची आठवण आल्याबरोबर नकळंत हात खिशांतल्या भ्रमणध्वनीवर गेला. घरी फोन करून कुठे आहे ते सांगणे आवश्यक होते......

आश्रमाचे हे सर्व निरीक्षण सुरू असताना कोणी तरी माझे निरीक्षण लांबून करतेय हे लक्षांत आलेच नव्हते. व्यवस्थापक महोदय बाहेर येऊन मी कुठे फुले तर तोडीत नाही नां; वा कुठल्या वस्तुंची नासधुस तर करित नाही नां ह्याचीच जणू खात्री करण्यासाठी बाहेर आले असावेत.
संथ पावले टाकत व रेंगाळत ते उभे होते त्यांच्या दिशेने मी सरकलो.
"नांव काय आहे आपले ?"
"विकास देशमुख.... आपले ?"
"माधव कुळकर्णी"
मग हळू हळू कोणाचा कोण- काय करतो पासून ते थेट २६ जुलैच्या प्रकोपावर गप्पा येऊन ठेपल्या. आश्रमाबद्दलची बरीच माहिती त्यांच्या कडून तोवर कळलेली होती. सव्वा / दिड तास गप्पांत कसा निघून गेला ते कळलेच नाही. जणू काही ह्याच माणसाशी गप्पा मारण्याचा योग नशिबात होता म्हणून तेथे येणे झाले असावे !

जा. भू. म.(जागतिक भूत महासभा)

मुळात 'कशांलां तें जागतिक नि फागतिक? आपलां हिंदुस्थान बरा नि आंपण बरें' ही ब्रह्मराक्षसाची ठाम भूमिका होती. 'कुठली कोण ती किरीस्तावी भुतं बोलवायची नि आपल्या पंगतीलां बसवायची???ती मनुष्यमांस आणि मच्छी खाणांर..मद्य पिणांर..बुटं घालून मेजाखुर्च्यांवर बसणांर..घोर भ्रष्टाकार!!'

होळी - एक सुरक्षा झडप?

भक्त प्रह्लादाला होलिका नांवाची एक दुष्ट आत्या होती. तिला अग्नीमध्ये न जळण्याचे वरदान मिळालेले होते. त्याचा उपयोग करून प्रल्हादाला जीवंत जाळून टाकण्याचे कारस्थान तिने रचले व त्याला गोड बोलून तिने आपल्या मांडीवर घेतले आणि सर्व बाजूंनी आग पेटवून दिली. पण प्रल्हादाऐवजी ती स्वतःच त्यात जळून खाक झाली अशी होळीची गोष्ट पुस्तकी पंडित सांगतात. उत्साहाने प्रत्यक्ष होळी पेटवणारे किती लोक त्या होलिकेची किंवा प्रह्लादाची आठवण त्या वेळी काढतात याबद्दल मला तरी शंकाच आहे.