माणसे: अरभाट आणि चिल्लर - २  येथून पुढे.

आता एक लेखक, कवी व नाटककार म्हणून दातार मास्तरांविषयी आम्हाला उदंड अभिमान होता, व पुस्तकावर असलेले त्यांचे छापील नाव पाहून आम्हाला फार हेवा सुद्धा वाटे.

जसे लोकनी तुमच्यासोबत वागावे तसाच व्यवहार तुम्हीही त्यान्च्याशी करा.

काही व्यक्तींचे मुद्दे अचूक असतात फक्त ते मांडताना त्यांना इतकी घाई होते... किंवा ते उत्तेजित होतात की, त्यांच्या चांगल्या बाजूकडे दुर्लक्ष होऊन त्यांची वाईट बाजू समोर येते. काही काळ गेल्यावर त्यांच्या भोवतीच्या मंडळींना ते काय म्हणाले होते ते आठवते व त्यावेळी त्यांचे मुद्दे बरोबर असूनही ते मांडण्याची रीत चुकल्याने त्या मुद्द्यांकडे दुर्लक्ष झाल्याचे जाणवते. परंतू तोवर वेळ निघून गेलेली असते.

यापूर्वी:
होम्स कथाः अंतिम लढत-१
होम्स कथाः अंतिम लढत-२
होम्स कथाः अंतिम लढत-३
होम्स कथाः अंतिम लढत-४
होम्स कथाः अंतिम लढत-५
मला माहिती नव्हतं की माझ्या प्रिय मित्राचं, होम्सचं हे शेवटचं दर्शन होतं.. 

यापूर्वी:
होम्स कथा: अंतिम लढत-१
होम्स कथा: अंतिम लढत-२
होम्स कथा: अंतिम लढत-३
होम्स कथा: अंतिम लढत-४
'हाहा! म्हणजे इथे मॉरीयार्टीच्या बुद्धीला मर्यादा आहेत. जर त्याने मी काय करणार हा नीट विचार करुन तसंच केलं असतं तर मात्र आपली पंचाईत होती.' होम्स म्हणाला.

माणसे: अरभाट आणि चिल्लर - १  येथून पुढे.

मास्तरांच्या स्वतःच्या शिक्षणाची झालेली परवड आम्हा सगळ्यांना माहीत होती. शाळेत वार्षिक परीक्षा आली की, आई किंवा वडील हटकून आजारी पडत व औषधपाण्यातच त्यांचे वर्ष फुकट जात असे. आपल्या हयातीतच मास्तरांनी बी. ए. व्हावे अशी त्यांच्या वडिलांची फार इच्छा होती, पण ते मात्र घडले नाही. नंतर बऱ्याच वर्षांनी हिंदी विषय घेऊन बनारसला जाऊन मास्तर बी. ए. झाले व मोठ्या कष्टाने मिळवून टिकवून धरलेली त्यांची नोकरी सुसूत्र झाली. "तुमचे पेपर कसे गेले?" असे अनेकदा मास्तर विद्यार्थ्यांना विचारतात, पण खुद्द मास्तरांनाच तसे विचारण्याची संधी आम्हाला मिळाली. आम्ही तसे विचारले तर दातार मास्तर हसून म्हणत, "कसे गेले म्हणजे काय? गेले एका लहान पेटाऱ्यातून !" ते पास झाले हे समजताच आम्ही गोंगाट करून त्यांच्याकडे पेढे मागू लागलो. एरव्ही मास्तरांनी म्हटले असते, "आता जर आवाज कराल तर भोपळ्यांनो, तुम्हाला सगळ्यांनाच पाठवीन प्रिन्सिपलकडे. तेथे मग मिळतील वाट्टेल तेवढे पेढे !"

माणसे: अरभाट आणि चिल्लर - प्रस्तावना येथून पुढे.

आता यापुढे इंग्रजी शाळेत जायचे म्हणताच मी अगदी हादरून गेलो होतो. पण तरी त्याबद्दल उतावीळ देखील झालो होतो. आधीची म्युनिसिपालिटीची शाळा अगदी अंगवळणी पडून गेली होती, आणि शाळा म्हटले की परुळेकर मास्तरांखेरीज कुणीच डोळ्यांसमोर येत नसे. ऊनपाऊस असो अगर नसो, परुळेकर मास्तर नेहमी छत्री वापरत व वर्गात आल्यावर ती ते फळ्याजवळच्या कोपऱ्यात ठेवत. ती मनाप्रमाणे व्यवस्थित ठेवण्यास त्यांना बक्कळ पाच मिनिटे लागत. अगदी लहान पोरांखेरीज सारेच जण ज्याला लक्कड म्हणत तो लखू तोपर्यंत फळा पुसून ठेवत असे, व खडूची पूड भरलेले फडके त्याचा विशेष राग असलेल्या पोरांच्या तोंडासमोर फडफडवत असे. मग तीन-चार उदाहरणे होत. त्यानंतर कविता सगळ्यांनी मिळून म्हणायच्या असत. त्या वेळी काही पोरे तोंड उघडे ठेवून शुंभासारखी उभी राहत, किंवा उगाच तोंड हालवत. नंतर मास्तर महादेव कणेरीला बोलावत. साऱ्या वर्गाला शुद्धलेखन घालायला सांगत. ते स्वतः बाहेर जात, आणि चहा घेऊन परत आल्यावर खुर्चीत बसल्या बसल्या डुलक्या घेऊ लागत.

जीएंचे 'माणसे: अरभाट आणि चिल्लर' येथे उपलब्ध करून देण्याची इच्छा आहे.

अप्पा परचुरे यांनी लिहिलेल्या प्रस्तावनेपासून सुरुवात करत आहे.

-छू

प्रिय आदरणीय जी. ए.

आपल्या पश्चात आपण निर्माण केलेली एक अनोखी साहित्यकृती आपल्या भक्तांच्या हातात देत आहे. आपल्या साहित्याचे चाहते केवळ वाचक नसतात, आपल्या साहित्याचे ते भक्त बनतात. त्यांचा एक पंथ बनतो. आपल्या विलक्षण साहित्यकृतींनी निर्माण केलेला 'जी. ए. पंथ.'

यापूर्वी:
होम्स कथाः अंतिम लढत-१
होम्स कथाः अंतिम लढत-२
होम्स कथाः अंतिम लढत-३ 
शेवटी मी वैतागून खांदे उडवले आणि होम्सची वाट बघू लागलो. आता मला भिती वाटायला लागली की होम्सचं काही बरंवाईट तर नाही ना झालं? गाडीची शिट्टी वाजली, दारं पण बंद झाली आणि अचानक..