जनक म्हणतो सर्वदा क्रियारहित असणाऱ्या आत्मस्वरूपाला विक्षेप, एकाग्रता, अज्ञान आणि मूढता किंवा हर्ष अथवा खेद नाही.

अष्टावक्र गीतेतला हा एक अत्यंत महत्त्वाचा श्लोक आहे, कारण तो सर्व मानशास्त्राला पार करून जातो. अध्यात्मात मन हा सत्योपलब्धित एकमेव विक्षेप समजला गेला आहे.  मानवी जीवनातला सर्व कोलाहल केवळ मनामुळे आहे, त्यामुळे सिद्धावस्था ही निर्मन अवस्था मानली गेली आहे. सर्व आध्यात्मिक साधना किंवा ध्यानप्रक्रिया मनाच्या निस्सरणाचेच विधी आहेत कारण मनामुळे आपण स्वतःप्रत येऊ शकत नाही किंवा शांतता हे आपलं मूळ स्वरूप आहे हा उलगडा होऊ शकत नाही. 

हर्ष आणि खेद या मनाच्या अवस्था आहेत आणि त्या प्रसंगाकडे व्यक्तिगत दृष्टिकोनातून पाहिल्यामुळे निर्माण होतात ही उघड गोष्ट आहे. लहानपणी सायकल चालवताना फटाक्यासारखा आवाज आला तर मजा वाटायची आणि मग यथावकाश पडताळणी नंतर  आपलीच ट्यूब फुटली हे लक्षात आल्यावर कमालीचा खेद व्हायचा. वास्तविक ट्यूब फुटणं ही एक घटना आहे, ती कुणाच्याही बाबतीत आणि केव्हाही घडू शकते. पंक्चर काढल्यावर किंवा ट्यूब बदलल्यावर स्थिती पूर्ववत होते पण माझ्याबाबतीत हे कसं घडलं ? हा दृष्टिकोन वास्तविक  घटनेला वैयक्तित्त्व देतो आणि परिणामी खेद होतो. सायकल इतर कुणाची असेल तर आपण त्यावर हसून पुढे निघून जातो.  संपूर्ण आयुष्य हे असंच आहे, प्रत्येक घटना केवळ एक वास्तविकता आहे, मग ती  घटना कोणतीही  असो. पण ज्या क्षणी त्या घटनेकडे आपण व्यक्तिगत दृष्टिकोनातून पाहतो तेव्हा हर्ष किंवा खेद होतो.  एकदा कोणत्याही घटनेकडे केवळ घटना म्हणून बघण्याची सवय झाली की दृष्टिकोन वस्तुनिष्ठ होतो आणि घटनेतून बाहेर पडण्याचा मार्गही लगेच दिसतो; कारण मनाच्या उहापोहाला वावच मिळत नाही.